KT- Tại sao Trung Cộng sẽ thua cuộc chiến tranh thương mại với Trump

Bắc Kinh có thể dọa dẫm suông, nhưng Mỹ đang giữ các con bài lớn. Trung Cộng sẽ phải nhanh chóng lùi bước, hoặc chứng kiến nền kinh tế và hệ thống chính trị của họ sụp đổ.

***

Cui Tiankai, đại sứ Trung Cộng tại Hoa Kỳ, nói với tờ China Daily, tờ báo tiếng Anh chính thức của Bắc Kinh, "Tôi cam đoan với những người có ý định khai chiến một cuộc chiến tranh thương mại. Chúng tôi chắc chắn sẽ đánh trả. Chúng tôi sẽ trả đũa. Nếu người ta muốn chơi khó, chúng tôi sẽ chơi khó với họ và xem ai sẽ tồn tại lâu hơn."

Hầu hết cho rằng, khi mà tình trạng căng thẳng mậu dịch tăng lên, Trung Cộng sẽ tồn tại lâu hơn Hoa Kỳ - tuy nhiên chính nước Mỹ, vì đã quen thuộc với việc liên tục thâm hụt thương mại và vì những lý do khác, cuối cùng Mỹ sẽ thắng thế.

Hiệu lực vào ngày Thứ sáu này, Tổng thống Donald Trump đã áp thuế lên thép và nhôm từ nhiều quốc gia khác nhau, trong đó có Trung Cộng, theo Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962.

Đáng chú ý hơn, hôm thứ Năm ông Trump ký một bản ghi nhớ, theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974, sẽ dẫn tới việc đánh thuế đối với hàng hóa Trung Cộng trị giá khoảng 60 tỷ đô la. Đồng thời, Trump chỉ đạo Bộ Tài chính xem xét việc áp đặt các biện pháp hạn chế đầu tư của Trung Cộng vào Mỹ.

Hầu hết các phản ứng trên khắp thế giới đều là tiêu cực. Các nhà quan sát, các nhóm thương mại, và những người khác lo lắng rằng Trump đang bắt đầu một cuộc chiến thương mại. Thị trường hoảng sợ.. Chỉ số công nghiệp Dow Jones giảm 1149 điểm vào thứ Năm và thứ Sáu, trụt 4.66% so với ngày thứ Tư. Các sàn giao dịch châu Á cũng giảm mạnh vì lo ngại chiến tranh thương mại.

Sự việc chắc chắn giống như một cuộc chiến tranh thương mại đang manh nha. Để trả đũa mức thuế trong điều 232 của Trump, Bộ Thương mại Trung Cộng hôm thứ Sáu đã thông báo mức thuế 15% và 25% đánh lên 128 loại sản phẩm của Mỹ có trị giá gần 3 tỷ Mỹ kim.

Đồng thời các quan chức Trung Cộng đang đe dọa, đặc biệt là hứa sẽ không mua các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ hoặc giảm mua nợ của Ngân khố Hoa Kỳ.

Các chuyên gia tin rằng Trung Cộng nắm giữ nhiều lợi thế hơn đã bỏ qua những thực tế quan trọng. Thứ nhất, TC ngày càng phụ thuộc nhiều vào sự tiếp cận thị trường Mỹ. Trong năm 2016, 68% số thặng dư thương mại của Trung Cộng liên quan đến doanh số bán hàng vào Hoa Kỳ. Trong năm 2017 con số đó tăng lên 88,8%. Như lịch sử đã chứng minh, các quốc gia thặng dư thương mại thường bị thua thiệt nhiều hơn trong các cuộc chiến thương mại.

Do đó, nói chung Bắc Kinh dễ tổn thương khi bị Washington lấn áp. Alan Tonelson, nhà phân tích thương mại độc lập ở Washington, D.C., đã hỏi trong mục bình luận đăng ở báo The Daily Beast vào cuối tuần qua, "Nếu thương mại không quan trọng với Trung Cộng, tại sao việc khai thác trục lợi về thương mại của Trung Cộng lại kéo dài quá lâu và dưới rất nhiều hình thức khác nhau?"

Điểm thứ hai, nền kinh tế Mỹ lớn hơn nhiều so với Trung Cộng. Bắc Kinh tuyên bố tổng sản phẩm trong nước là 12,84 nghìn tỷ đô la vào năm 2017. Nền kinh tế Mỹ đạt con số 19,39 nghìn tỷ đô la năm ngoái.

Số liệu GDP của Trung Cộng chắc chắn là phóng đại quá mức vì, đặc biệt trong hai năm gần đây, mức tăng trưởng thực sự của nước này chỉ bằng một nửa so với con số báo cáo của Cục thống kê quốc gia. Nền kinh tế của Hoa Kỳ vào lúc này trên thực tế đang tăng trưởng nhanh hơn so với Trung Cộng.

Không cần nói cũng hiểu rằng các nền kinh tế lớn có thể chèn ép những nền kinh tế nhỏ, nhất là khi chênh lệch nhiều như vậy.

Điểm thứ ba, nền kinh tế Mỹ cho dù có những khuyết điểm vẫn ổn định, trong khi nền kinh tế của Trung Cộng trong hầu hết lãnh vực đều đang ở trên bờ vực của một cuộc khủng hoảng nợ nần. Tỷ lệ nợ trên GDP của Trung Cộng nằm trong khoảng từ 350% đến 400%, tùy theo cách tính số nợ kín.

Người dân Trung Cộng lo âu về tình trạng kinh tế là nguyên nhân dẫn đến việc chuyển tiền ra nước ngoài vào những năm 2015 và 2016, ước tính lên đến 2,1 nghìn tỷ đô la. Sau đó các biện pháp kiểm soát tiền bạc khắt khe bắt đầu vào mùa thu năm 2016 đã ngăn chặn dòng vốn ào ạt tuôn ra nước ngoài.

Về mặt này, Bắc Kinh đã bán trái phiếu của Ngân khố Mỹ từ giữa năm 2014 để bảo vệ đồng nhân dân tệ, và điều này đã không gây ra bất kỳ ảnh hưởng đáng chú ý nào đối với khả năng của Mỹ trong việc cấp tiền bù đắp thâm hụt. Đại sứ Cui của Trung Cộng có thể đe dọa bán đô-la Mỹ để trả đũa việc đánh thuế của Trump như đã tuyên bố vào tuần trước, nhưng chính phủ của ông ta hoặc là phải bán đổ bán tháo tiền đô la hoặc kiểm soát chặt hơn nữa dòng tiền lưu thông. Việc kiểm soát dòng tiền chỉ hữu hiệu trong thời gian ngắn, do đó việc bán đô la rồi sẽ xảy ra, bất kể Trump làm gì về thương mại.

Ngoài việc bỏ qua yếu tố cân bằng quyền lực cơ bản giữa Trung Cộng và Hoa Kỳ, các chuyên gia trong những ngày gần đây đã đưa ra các lập luận không thuyết phục. Trước hết chúng ta hãy nhìn vào các điểm do Joseph Stiglitz của Đại học Columbia đưa ra. Theo China Daily, nhà kinh tế này nói rằng "chính phủ Hoa Kỳ khó có thể làm gì được vì nước Mỹ rất phụ thuộc vào hàng nhập cảng giá rẻ."

"Ví dụ, nếu thuế suất đối với hàng may mặc và hàng dệt may của Trung Cộng tăng, chi phí sinh hoạt ở Mỹ sẽ tăng lên, và Cục dự trữ liên bang Mỹ sẽ tăng lãi suất, do đó làm kinh tế chậm lại và gây ra thất nghiệp", ông Stiglitz phát biểu tại Diễn đàn Phát triển Trung Cộng ở Bắc Kinh.

Chúng tôi nghe thấy một biến thể của lập luận này khi các nhà bán lẻ ở Mỹ, các chính trị gia, và những người khác cho rằng thuế của Trump sẽ trừng phạt người tiêu thụ Mỹ, vì những người này đã quen với việc mua hàng giá rẻ.

Tuy nhiên các nhà quảng cáo của Trung Cộng đã nói với chúng ta trong suốt nửa thập kỷ rằng TC không còn là nhà sản xuất chi phí thấp nhất của nhiều mặt hàng. Lấy ví dụ của Stiglitz về quần áo. Vào đầu thế kỷ này, khoảng 90% hàng may mặc được bán tại Walmart sản xuất tại Trung Cộng. Vào cuối năm 2012, sự chênh lệch giữa Trung Cộng và phần còn lại của thế giới hầu như đảo ngược. Vợ tôi khám phá ở các tiệm Walmarts tại địa phương của chúng tôi rằng những thứ mang nhãn hiệu George (là nhãn hiệu của Walmarts) đều được sản xuất ở Bangladesh. Áo quần ngủ hiệu Simply Basic đến từ Campuchia. Các mặt hàng có nhãn hiệu Hanes được may ở Guatemala và El Salvador. Hiệu áo quần jeans Wrangler được nhập cảng từ Nicaragua, và quần áo hiệu Fruit of the Loom đến từ Honduras. Còn áo quần hiệu Danskin thì được làm ở Trung Đông và Châu Phi: như Jordan, Ai Cập, và Kenya.

Thuế của Trump đối với hàng may mặc hoặc các mặt hàng khác, ngay cả khi nó làm cho hàng hóa của Trung Cộng đắt hơn hoặc không có, sẽ không làm tăng chi phí đáng kể sau một hoặc hai tháng. Người Mỹ sẽ mua các mặt hàng giá rẻ từ các nhà sản xuất khác mà lâu nay đã đánh bay hàng Tàu.

Thứ hai, Stiglitz cũng có lập luận là "các xã hội độc tài chịu đựng giông tố giỏi hơn". Theo tờ China Daily tóm tắt thì Stiglits nói, "Trung Cộng có vị thế tốt hơn và có nhiều công cụ hơn Hoa Kỳ để chịu đựng sự xáo trộn về kinh tế nếu căng thẳng thương mại giữa hai nước gia tăng.. Trung Cộng có nhiều khả năng chỉ đạo một số bộ phận của nền kinh tế vì TC càng ngày càng chuyển sang nền kinh tế đáp ứng nhu cầu nội địa và nó có thể sử dụng các dự án của chính phủ để tăng nhu cầu trong những khu vực có thể bị ảnh hưởng của thuế quan."

Đúng là Trump trong một nền kinh tế thị trường tự do không thể làm được điều Stiglitz nói Bắc Kinh có thể đạt được. Tuy nhiên, nhà kinh tế đoạt giải Nobel này hiểu lầm những gì đã và đang xảy ra ở Trung Cộng.

Ngay cả khi số liệu thống kê của Bắc Kinh về sự đóng góp của tiêu dùng vào sản lượng kinh tế là chính xác - mặc dù điều này rất khó tin - thì tiêu dùng vẫn không phải là động lực tối hậu thúc đẩy tăng trưởng ở Trung Cộng. Động cơ căn bản vẫn là đầu tư. Tiêu thụ ở Trung Cộng giảm bất cứ khi nào Bắc Kinh làm giảm dòng đầu tư của nhà nước. Và vì lo ngại nợ nần, các nhà kỹ trị Trung Cộng đang mất dần khả năng tạo ra sự tăng trưởng bằng cách đầu tư.

Trong nhiều thập kỷ, tính chính danh của nhà nước TC hoàn toàn dựa vào khả năng tạo sự thịnh vượng liên tục. Trump không chỉ đe dọa nền kinh tế Trung Cộng mà còn đe dọa hệ thống chính trị của Đảng Cộng sản. Điều đó là động cơ rất quan trọng khiến các nhà lãnh đạo Trung Cộng muốn kềm chế các biện pháp trả đũa.

Thứ ba, các nhà phân tích thích nêu rằng Trung Cộng có thể trả đũa bằng cách không mua các sản phẩm của Hoa Kỳ. Colin Grabow của Viện Cato viết đăng trên trang web của The National Interest như sau: "Các công ty Mỹ không có ích lợi gì từ một cuộc chiến tranh thương mại với Trung Cộng, nhưng Airbus và nông dân Brazil đều thèm thuồng triển vọng này. Người Mỹ sẽ trả giá cho chính sách cứng rắn của Trump đối với Trung Cộng."

Các nhà điều hành của Boeing và các nhà sản xuất đậu nành Mỹ có lý khi lo lắng, nhưng chắc chắn họ biết thị trường thế giới hoạt động như thế nào. Nếu Trung Cộng không mua đậu nành từ Mỹ và thay vào đó mua từ Brazil, thì các nhà sản xuất Mỹ sẽ bán đậu nành cho Brazil.

Hiện tại chỉ có bấy nhiêu đậu nành trên thế giới và cũng chỉ có bấy nhiêu máy bay thương mại được sản xuất mỗi năm. Các hãng hàng không và các công ty cho thuê máy bay không thể chờ Airbus nhiều năm khi sản xuất của Airbus phải chuyển hướng sang Trung Cộng để thay thế cho Boeing. Trong hầu hết các trường hợp như thế, khách hàng Airbus sẽ chọn máy bay Boeing để đáp ứng nhu cầu trước mắt của mình.

Nói tóm lại, Trump nắm giữ những con bài lớn khi phải đối phó với Trung Cộng, và khác với những người tiền nhiệm, Trump biết điều đó.

Vì vậy, vâng thưa ngài Đại sứ Cui, chúng tôi sẽ xem ai tồn tại lâu hơn nếu ngài chọn đụng độ với vị tổng thống số 45.

Gordon G. Chang

Đỗ Tùng lược dịch

Hỏi quốc tịch khi điều tra dân số gây tranh cãi

Chuyến Paris cấp cao nhạt nhẽo, bẽ bàng!

Nước nào có tham vọng nhất thế giới?

Nữ bác sĩ Hungary 'làm bạn' với Kim Nhật Thành

Kim Jong-un thăm Trung cộng

Hãy tính xem bạn có thể sống bao lâu?

25 quân đội mạnh nhất thế giới

TC phô trương 40 chiến hạm ở Biển Đông

GS Phạm Cao Dương nói về NS Việt Khang

Giấc mơ hàng không: bay cao và xa hơn nữa

Con đường sắt răng cưa Tháp Chàm – Đà Lạt

Cuộc đời của Robert Swan Mueller III - Donald Trum...

Trẻ giỏi toán hơn nhờ dùng máy tính?

Chìa khóa vạn năng _ giúp thao túng đám đông

Uber bán mảng kinh doanh Đông Nam Á cho Grab

Nga đối mặt với làn sóng trục xuất ngoại giao

Bệnh Viện và Nghĩa Trang

Cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu Kitô

Ở trọ

Trung cộng đang thấm đòn kinh tế của Mỹ

VH- KHUC AN: Cho tôi một tô chữ xào dòn!

“Chúng ta rời bỏ quê hương tù ngục, mang theo một nền văn hóa đầy nhân bản. Bọn Mafia Đỏ trong nước tìm mọi cách để hủy diệt nền văn hóa đó.” ...“Một trong những cách làm của bọn nó là tịch thu và đốt sách. Bây giờ, ở ngoài này, dường như người ta ly thân rồi ly dị với chữ. Chữ trở thành những vật thể xa lạ với con người. Không tiếp nhận món ăn tinh thần thì đời sống tinh thần sẽ teo tóp lại rồi biến mất thôi, chẳng biết bọn họ có nhận ra điều đó không...

“Hỡi những con người miệng không ngừng rêu rao là đang nỗ lực duy trì nền văn hóa của nước nhà, nhưng tay chẳng bao giờ chạm lên bìa một cuốn sách, nói gì đến chuyện đọc…”

 

Cho tôi một tô chữ xào dòn!
Khúc An

 

 

Quán đông. Ông khách nhìn quanh tìm chỗ. Tất cả mọi bàn đều có người ngồi. Chỉ riêng bàn tôi là còn dư một chỗ, bởi tôi có một mình. Người hầu bàn đi tới đi lui, ngóng cao cổ, tìm chỗ cho khách. Vẻ bối rối của anh ta gián tiếp nhắc khách ăn mau hơn để nhường chỗ cho những kẻ còn đang đói lòng. Người hầu bàn nhìn tôi, thoáng nét trông đợi. Mới gọi đĩa cơm, tôi không thể nào ăn hết trong vòng năm phút. Tôi nhìn người đàn ông. Tóc húi cua, lấm tấm những chân tóc muối tiêu. Thân thể gầy gò. Hai gò má nhô cao. Đôi mắt sáng. Vài sợi râu lún phún dưới cằm. Tôi ngước nhìn người hầu bàn và chỉ vào chiếc ghế trống trước mặt. “Nếu bác ấy muốn ngồi đây thì cứ tự nhiên. Tôi chỉ có một mình.”
Người hầu bàn hí hửng cảm ơn và nói nhỏ với người đàn ông. Ông ta gật gù đi luồn giữa những chiếc bàn đầy ắp người, về phía tôi, nhếch mép cười rồi kéo ghế. Ông ngồi xuống, nhìn quanh. Thiên hạ hoặc chăm chú ăn uống hoặc bận theo dõi hình ảnh chồng chéo trên màn hình hai chiếc ti vi treo trên vách tường, chẳng ai để ý đến ông. Ông liếc cuốn thực đơn có bìa cứng, dày cộm trên bàn. Người bồi bàn tiến lại chỗ ông ngồi. Đứng bên ông, chờ. Người đàn ông ngước nhìn người hầu bàn, tay gạt cuốn thực đơn qua một bên, dõng dạc, “Cho tôi một tô chữ xào dòn.”
Chắc đây là món mới. Hay là tôi nghe lầm. Chưa bao giờ nghe ai nói tới món ăn lạ lẫm này. Người bồi bàn nghiêng đầu, chớp mắt ngạc nhiên. Ông khách lập lại câu nói. Lần này thong thả từng chữ một.. “Cho – tôi – một – tô – chữ – xào – dòn.”
“Tô gì, thưa bác?” Người hầu bàn nghiêng đầu, hỏi nhỏ.
“Cho tôi một tô chữ xào dòn.” Câu nói được lập lại với đầy vẻ trang trọng.
“Tô gì ạ?” Câu hỏi của người hầu bàn kèm theo cái cau mày mang nhiều nét ngạc nhiên hơn là khó chịu.
“Cho. Tôi. Một. Tô. Chữ. Xào. Dòn.” Ông khách dằn từng chữ.
Người hầu bàn chỉ vào cuốn thực đơn nằm trên mặt bàn, “Món số mấy trong thực đơn vậy bác?”
Người đàn ông lắc đầu, con mắt chứa đầy nét ngao ngán. “Tôi biết mà, thực đơn của cậu làm gì có món chữ xào dòn.” Và ông ta thở dài. “Thôi, cho tôi tô phở tái vậy.”
Tôi ngồi với đĩa cơm tấm.. Những hạt cơm bỗng khô như thiếu nước. Người đàn ông đẩy cuốn thực đơn ra tận góc bàn, nhìn tôi, cười. Nụ cười khô và lạnh. Tôi cũng cười đáp lễ. Buổi sáng bỗng dưng trở nên bí hiểm bởi câu nói của người đàn ông và nụ cười khô lạnh ấy.
“Cảm ơn cậu đã cho tôi chỗ ngồi này.” Ông ta nói nhỏ.
Tôi cười. Tôi chỉ có thể cười, bởi đã lỡ ngậm một miệng cơm đầy. Người đàn ông lại nhìn quanh. Hai mắt ông ta dừng lại ở tấm tranh thiếu nữ có cái cổ dài ngoằng. Miệng lẩm bẩm, “Món gì cũng có, chỉ món chữ là không tìm đâu ra.”
Tôi nuốt vội miếng cơm tấm trong miệng. Món chữ. Lạ đấy chứ. Chưa bao giờ nghe. Mà còn là món chữ xào dòn. Chắc chưa ai nghe thấy bao giờ. Hay đây là món ăn mới, và vì còn mới nên chưa được người ta biết tới nhiều. Sau cùng, hết kiềm chế được cơn tò mò, tôi mở miệng, “Phải đồ biển không bác?”
“Đồ biển gì?” Người đàn ông trợn mắt, ngạc nhiên.
“Cái món xào dòn mà ban nãy bác gọi đó.”
Người đàn ông à lên một tiếng rồi gật gù, “Món chữ xào dòn.”
Chờ cho tôi nuốt hết cơm trong miệng, và hết luôn những ngạc nhiên xuống bao tử, người đàn ông mới lại mỉm cười, “Món chữ. Chữ mình học đó. Chữ cậu dùng để viết thư tán gái, để làm đơn xin việc, để tôi điền giấy tờ lãnh tiền hưu dưỡng. Chữ đó đó.”
Thấy tôi vẫn ngẩn người ra như thằng ngố, người đàn ông cười thành tiếng, “Chữ đó mà. Trăm năm trong cõi người ta, chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau. Chữ. Cậu nhận ra chưa. Chữ đó. Tôi muốn món chữ ấy xào dòn mà không ở đâu có.”
Bây giờ thì tôi hiểu. Nhưng tôi vẫn ngẩn người ra mà suy nghĩ. Một đĩa chữ xào dòn. Làm cách nào để xào dòn những con chữ.
“Thiên hạ bây giờ không dùng tới chữ nữa rồi.” Người đàn ông nói. “Con người phải ăn mới sống được. Mà thức ăn thì có món ăn vật chất như cơm, phở, bún, bánh mì, hủ tíu, bánh bao, bánh chưng, bánh ít, bánh… đủ thứ; còn món ăn tinh thần thì căn bản là chữ. Nhưng cậu để ý mà xem. Tìm đỏ con mắt cũng chẳng gặp được một người yêu chữ nghĩa. Vậy mà người ta vẫn sống được, cũng lạ.”
Tô phở tái của ông khách ra tới. Mùi thơm ngào ngạt bốc lên, khiến tôi tự hỏi mình tại sao lại gọi món cơm tấm nhạt nhẽo thế này.
“Bác có ý nghĩ thật hay,” tôi nói. “Món chữ xào dòn. Hay quá. Giả dụ như chữ mà xào dòn được chắc ăn ngon lắm.”
Tiếng vỗ ay rào rào từ hai màn hình ti-vi treo ở hai vách tường đối diện nhau át cả tiếng nói của tôi. Người đàn ông hất hàm, “Coi kìa. Anh chàng đầu bếp được phong vương và được các em gái vây quanh xin chụp hình. Cậu có thấy người dồn được thức ăn vào dạ dày thiên hạ được trọng vọng hơn người đem thức ăn tinh thần đến cho bộ óc quá nhiều không nào?”
Tôi ngước nhìn màn hình ti-vi. Một buổi lễ gì đó, trong một nhà hàng nào đó – hình như một chi nhánh nhà hàng tôi đang ngồi đây thì phải – có đầy những tà áo đẹp, đầy những khuôn mặt phấn son. Tua tủa những cánh tay chĩa điện thoại di động vào một người đàn ông đội trên đầu chiếc mũ vải mà các anh đầu bếp thường đội. Anh chàng nói gì đó và sau đó vang dội tiếng vỗ tay.
“Cậu biết ai đó không?” Người đàn ông vừa ngắt cọng rau thơm bỏ vào tô phở vừa hỏi.
Tôi lắc đầu.
“Vua ẩm thực ở thành phố mình đấy.”
Thì ra vậy. Hèn gì tôi thấy những khuôn mặt nhìn một hồi thấy quen quen; những khuôn mặt thường xuất hiện ở những hội hè, đình đám, lễ lạc nọ kia. Tôi thấy những khuôn mặt son phấn vây quanh anh chàng đội mũ vải màu trắng. Những cái điện thoại di động đưa lên. Đám đông làm cái sự selfie vung vít. Ánh đèn chớp tắt liên tục trên màn hình.
“Vậy bác đi tìm món chữ xào dòn bao lâu rồi?” Vẫn không giấu được tò mò, tôi buột miệng hỏi.
Người đàn ông dừng ngay đôi đũa vừa mới chấm vào tô phở tái. “Tôi tìm lung tung khắp nơi, mà chẳng ma nào biết làm món ấy. Món chữ thông thường người ta không thèm ăn nữa thì đành tìm món chữ xào lăn, chữ xào dòn, chữ nấu chao, chữ bảy món, chữ luộc, chữ hấp… may ra người ta ăn thấy ngon, thấy lạ, sẽ trở về với chữ nghĩa. Không có chữ mà thiên hạ vẫn sống được, thật tôi không tưởng tượng nổi.”
Tôi nhe răng, nhưng chẳng biết mình đang cười hay đang mếu, nên tôi ngậm ngay miệng lại Người đàn ông kỳ lạ. Người đàn ông có những ý nghĩ khác thường. Ông ta nhất định là một người yêu chữ nghĩa. Biết đâu ông ta là một nhà văn nổi tiếng mà tôi không biết mặt.
“Chắc cậu biết Kazuo Ishiguro chứ nhỉ?”
Tôi nhanh nhảu loan báo tình tôi với tuyệt tác The Remains of the Day, cùng sự quý mến dành cho Anthony Hopkins và Emma Thompson khi cuốn sách chuyển thành phim, “Dạ biết. Nobel Văn Chương năm vừa rồi.”
“Đúng. Tôi dám cá với cậu, giả như Ishiguro và cái anh đội mũ vải trắng trên ti vi mình vừa xem cùng bước vào quán ăn này một lúc thì thiên hạ sẽ ào lên vây quanh cái mũ vải trắng và tống Ishiguro ngay ra cửa cho đỡ chật nhà.”
Tôi gật đầu liên tục. Ông già này nói đúng. Quá đúng.
“Chẳng cần phải đốt sách mới hủy diệt được một nền văn hóa, chỉ cần làm cho người ta thôi đọc sách là đủ.” Ông già nói, đầu đôi đũa vẫn chọc sâu vào tô phở tái.
Câu nói nghe quen. Chắc ông già mượn của ai. Tôi tròn con mắt chờ.
“Cậu biết ai nói câu đó không? Ray Bradbury đó. Cậu biết Bradbury phải không?”
Tôi lại gật đầu. Biết làm gì hơn là gật đầu tán thành những chân lý không cần bàn cãi.
“Chúng ta rời bỏ quê hương tù ngục, mang theo một nền văn hóa đầy nhân bản. Bọn Mafia Đỏ trong nước tìm mọi cách để hủy diệt nền văn hóa đó.” Người đàn ông nhìn tôi đăm đăm, nhưng giọng nói thì rì rầm như để dạt vào một cõi đời khác, xa xôi, hoang lạnh. “Một trong những cách làm của bọn nó là tịch thu và đốt sách. Bây giờ, ở ngoài này, dường như người ta ly thân rồi ly dị với chữ. Chữ trở thành những vật thể xa lạ với con người. Không tiếp nhận món ăn tinh thần thì đời sống tinh thần sẽ teo tóp lại rồi biến mất thôi, chẳng biết bọn họ có nhận ra điều đó không.” Ông già ngừng nói, hít một hơi dài, nhìn ra ngoài cửa sổ, rồi chậm rãi nói tiếp, như đang hiệu triệu với nhân gian, “Hỡi những con người miệng không ngừng rêu rao là đang nỗ lực duy trì nền văn hóa của nước nhà, nhưng tay chẳng bao giờ chạm lên bìa một cuốn sách, nói gì đến chuyện đọc…”Tôi bỗng thấy hào hứng với những điều đang vây hãm người đàn ông. Và khi không tôi muốn thành tay thầy cãi lẻo mép, biện hộ cho cái điều không thể biện hộ, “Nhưng mà nếu thịt bò có bò nướng, bò thui, bò kho, bò tái, bò bảy món thì chữ nghĩa hoặc văn chương cũng có thơ, truyện ngắn, truyện dài, biên khảo, tùy bút, phiếm… chứ.”
“Đúng,” ông già nắm chặt đôi đũa trong tay như đang sắp lui vào tư thế tự vệ. “Nhưng thiên hạ có thể ăn hết món bò này đến món bò kia nhưng chúng nó chả đếm xỉa đến thơ, truyện, tùy bút gì hết ráo.”
Tôi lại vênh vang cái lý luận vô duyên (nhưng cũng đúng), “Cháu thấy anh đầu bếp và anh chàng viết văn làm thơ khác nhau ở chỗ đầu bếp không bao giờ dọn món ăn cũ, đã ôi… cho khách, còn mấy anh tự nhận là viết văn làm thơ thì không vậy. Bổn cũ soạn lại cả trăm lần không thấy ngượng.”
“Ấy là cậu nói về những tay tự huyênh hoang phong chức nhà văn nhà thơ cho chính họ. Thứ ấy thì nói làm gì. Toàn là cắt & dán rồi đem bán. Cậu thấy không?”
“Thì đầu bếp cũng vậy thôi. Có thứ thượng thặng, có thứ lem nhem. Món ăn trong tiệm bốc khói nghi ngút chưa chắc đã không phải là món ngày hôm qua hay còn dư lại từ tuần trước.”
Cứ thế, dù chưa chính thức tự giới thiệu, dù chưa biết tên nhau, dù chưa rõ lý lịch ba đời của nhau, hai chúng tôi đã say mê đấu lý và đỡ gạt vung vít như hai tay kiếm sĩ lụt nghề, song đấu bằng hai thanh kiếm gỗ. Chúng tôi lý sự quên cả ăn, đến lúc cả hai nhận ra điều ấy thì tô phở của người đàn ông và đĩa cơm của tôi đã nguội ngắt. Chung quanh lại đầy ắp những khách chờ bàn trống. Người đàn ông nhìn tôi dò hỏi. Tôi nhìn đĩa cơm, rồi nhìn tô phở chương sình, xuống giọng rủ rê, “Chắc mình đi chỗ nào kiếm ly cà phê nói tiếp câu chuyện nhỉ. Bác có bận gì không?”
Người đàn ông vừa lắc đầu vừa vồn vã, “Phải rồi, đi kiếm chỗ nào có món chữ xào dòn, cậu ạ.”
Tôi cười trừ. Người đàn ông nói tiếp, “Tôi hỏi cậu nhé. Giả dụ sau cơn hồng thủy, chiếc bè của cậu chỉ còn một chỗ mà cậu lại gặp hai người đang bơi một cách tuyệt vọng, một anh đầu bếp và một anh nhà văn thì cậu cứu ai?”
Tôi không có câu trả lời. Câu này mà hỏi những vị vây quanh anh chàng đội mũ vải trắng trên ti vi mà nhà hàng cứ cho chiếu đi chiếu lại để quảng cáo thì có ngay câu trả lời. Hỏi tôi, tôi chẳng tìm đâu ra câu trả lời. Tôi chịu thua. Trước những câu hỏi khó tôi thường hay nói lảng qua chuyện khác. Thế nên tôi rủ ông bạn vong niên vừa mới quen, “Mình đi tìm quán nào có món chữ xào dòn đi bác.”
Khúc An

CT- SAM RAINSY LÀ AI? Trần Trung Đạo

                                                 Sam Rainsy

 

Tháng 2, 2018, chính phủ Mỹ cắt một số viện trợ quân sự dành cho chế độ Hun Sen, Đức trì hoãn việc cấp thông hành nhập cảnh dành cho các viên chức chính quyền Hun Sen và các biện pháp gây áp lực khác có thể sắp được công bố từ phía cộng đồng Âu Châu. Những điều này đã giúp cho vai trò đối lập của Sam Rainsy gia tăng ảnh hưởng trong chính trị quốc tế.

Sam Rainsy là ai?

Sam Rainsy sinh ngày 10 tháng 3, 1949 tại Nam Vang. Du học tại Pháp năm 1965. Tốt nghiệp nhiều bằng cấp về tài chánh. Tham gia đảng Mặt Trân Đoàn Kết Quốc Gia vì một Cambode Độc Lập, Trung Lập, Hòa Bình và Hợp Tác, gọi tắc là Funcinpec (Front Uni National pour un Cambodge Indépendant, Neutre, Pacifique, et Coopératif) và đại diện châu Âu của đảng này.

Funcinpec được thành lập từ thời vua Norodom Sihanouk nhưng yếu dần sau khi ông Hoàng xứ chùa Tháp bị tướng Lon Nol lật đổ trong vắng mặt và lưu vong. Khi Pol Pot lên cầm quyền số đảng viên Funcinpec còn lại phần lớn bị giết. Sau khi về nước 1993, Sam Rainsy được giao chức vụ Bộ Trưởng Tài Chánh nhưng bị bất tín nhiệm hai năm sau đó.

Năm 1995, Sam Rainsy tự thành lập đảng riêng, Đảng Quốc Gia Khmer (KNP) và sau đó đổi tên thành Đảng Sam Rainsy.. Giữa năm 2012, Đảng Sam Rainsy sáp nhập với Đảng Nhân Quyền do Kem Sokha lãnh đạo thành đảng Đảng Cứu Nguy Dân Tộc Cambodia (Cambodia National Rescue Party, CNRP).

Ngày 3 tháng Hai, 2005 Sam Rainsy tự lưu vong sau khi biết mình sắp bị truy tố với hàng loạt tội trong đó có việc tố cáo Hun Sen có can dự đến cái chết của lãnh đạo công đoàn Chea Vichea. Tuy nhiên tháng Hai, 2006, ông ta nhận được sự khoan hồng từ vua Norodom Sihamoni theo lời yêu cầu của Hun Sen.

Sau khi trở lại Nam Vang, Sam Rainsy bị bắt vì tham gia vào việc nhổ cọc biên giới Việt Miên.

Ngày 25 tháng 10 năm đó, Rainsy bị truy tố về tội xách động chủng tộc và hủy hoại tài sản tại tòa án tỉnh Svay Rieng. Lần nữa ông ta tự lưu vong. Tháng 9, 2010 Sam Rainsy bị xử vắng mặt và bị kết án 10 năm tù. Tuy nhiên tháng 7, 2013, vua Norodom Sihamoni, theo thỉnh cầu của Hun Sen trước áp lực quốc tế, ân xá cho Sam Rainsy và cho phép ông hồi hương.

Dòng dõi của Sam Rainsy đều hoạt động chính trị. Cha là Sam Sary trước đây là một chính trị gia và ông nội Sam Nhean, cũng thế.

Vợ của Sam Rainsy, bà Tioulong Saumura sinh ngày 9 tháng 7, 1950 cũng hoạt động chính trị và là lãnh đạo cao cấp của đảng Cứu Nguy Dân Tộc Cambode. Bà được bầu vào quốc hội năm 2003. Từ 1993 đến 1995, bà từng là phụ tá Thống Đốc Ngân Hàng Quốc Gia Cambodia.

Quan điểm của Sam Rainsy đối với Trung Cộng

Sam Rainsy không phải bắt đầu là một con cờ chính trị của Trung Cộng. Tháng 5, 2000, Sam Rainsy đã làm Trung Cộng nổi giận khi tham dự buổi họp của Hội Đồng Dân Chủ Tự Do Á Châu (Council of Asian Liberal Democrats, CALD) tại Jakarta trong đó có đại diện đảng Dân Chủ Tiến Bộ Đài Loan. Vài hôm sau, ngày 20 tháng Năm, Sam Rainsy đã đích thân đến Đài Bắc để tham dự lễ nhậm chức của Tổng Thống Đài Loan Trần Thủy Biển mặc dù Trung Cộng đã chính thức khuyến cáo y không nên tham dự.

Các hành động này đã làm Trung Cộng tức tối, phản ứng quyết liệt và cảnh cáo Sam Rainsy rằng Trung Cộng sẽ “tiếp tục theo dõi các vi phạm của Sam Rainsy” và nhắc ông ta biết “theo đuổi các mối lợi nhỏ coi chừng sẽ mất lợi lớn”.

Lời cảnh báo của Trung Cộng giúp cho Sam Rainsy hiểu rằng muốn đoạt được quyền lực từ tay Hun Sen, y cần theo đuổi chủ trương “kẻ thù của kẻ thù là bạn”. Sam Rainsy chống lại mọi chính sách mà Hun Sen ủng hộ và khai thác mọi mâu thuẫn trong khu vực có lợi cho mình, đặc biệt xung đột Trung Cộng và các quốc gia Đông Nam Á.

Theo báo The Cambodia Herald, ngày 23 tháng 1, 2012, Sam Rainsy kêu gọi quốc hội Cambodia ủng hộ quan điểm của Trung Cộng về biển Đông và thừa nhận hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc về Trung Cộng. Sam Rainsy phát biểu: “Để bày tỏ lòng biết ơn đối với Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa đã ủng hộ Cambodia nhiều chục năm, Cambodia phải hoàn toàn ủng hộ Trung Quốc qua chính sách Một Trung Hoa và bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia này.”

Ngày 11 tháng Giêng 2014 tại Siem Reap, Sam Rainsy, lãnh tụ đảng đối lập Cứu Nguy Dân Tộc Cambodia (CNRP) lần nữa tuyên bố “Chúng tôi đứng về phía Trung Quốc và chúng tôi ủng hộ Trung Quốc trong việc lại chống Việt Nam về chủ quyền Biển Nam Hoa [Biển Đông]”.

Sam Rainsy đi xa hơn khi xác nhận và hãnh diện được là người Miên mang dòng dõi Hán. Ông tự nhận rằng tổ tiên ông đã di cư từ Trung Quốc sang Miên hàng 100 năm trước và cho rằng dân Miên gốc Hoa chiếm đa số trong tổng số dân Cambode.

Sam Rainsy phát biểu “Từ 1955, vua Norodom Sihanouk tiếp xúc lần đầu với Thủ tướng Chu Ân Lai, Cambode luôn dựa vào Trung Quốc”. Sam Rainsy cũng nhắc lại trong buổi phỏng vấn dành cho BBC “Chúng tôi noi gương cố Quốc vương [Norodom Sihanouk], người ngay từ những năm 1950 đã xây dựng quan hệ rất tốt với Trung Quốc. Trung Quốc là một cường quốc, không ai có thể bỏ qua. Trung Quốc là tương lai.. Chúng tôi hy vọng Trung Quốc sẽ giúp Campuchia bảo vệ chủ quyền…” Sam Rainsy lập lại câu mà Hun Sen đã dùng để nịnh Trung Cộng trước đó “Chúng tôi biết ơn Trung Quốc vì họ giúp chúng tôi rất nhiều mà không đòi hỏi gì ngược lại”.

Quan điểm của Sam Rainsy đối với Cộng Sản Việt Nam

Sam Rainsy chống CSVN quyết liệt. Trên báo Cambodia Daily, 21 tháng 7, 1998 Sam Rainsy viết “Nếu tôi thắng cử, tôi sẽ gởi bọn bù nhìn Duôn (yuon) về nhà. Nếu đảng của Sam Rainsy thắng cử, sẽ không còn Duôn”.

Theo kết quả nghiên cứu của đề án Minorities at Risk về quan hệ Việt Miên, sự thù địch đối với người Việt trên đất Miên có từ nhiều thế kỷ nhưng bùng nổ cao điểm sau hội nghị 19 quốc gia tại Paris vào mùa hè 1989. Năm 1990, thỏa hiệp Paris được bốn thành phần gồm chính phủ Hun Sen, Khmer Đỏ (Khieu Samphan), KPNLF (Son Sann) và nhóm Hoàng Gia Sihanouk ký kết. Bốn thành phần này thành lập Hội Đồng Tối Cao Lãnh Đạo Quốc Gia cho đến khi tổng tuyển cử.

Trong lúc Mỹ xác nhận tất cả lực lượng quân sự CSVN đã rút khỏi Cambode, Trung Cộng và Khmer Đỏ không đồng ý và cho rằng thường dân Việt đang cư ngụ tại Miên thực ra chỉ là quân đội trá hình. Loại bỏ khối người Việt này là mục tiêu chính trong nghị trình chính trị của Sam Rainsy.

Sam Rainsy gọi người Việt nhập tịch Miên là Duôn

Tiến sĩ David Roberts, giáo sư sử học University of Ulster, Northern Ireland tố cáo Sam Rainsy đã phân biệt chủng tộc khi gọi người Việt là Duôn (Youn). Trong một bài báo phản biện, tác giả Kenneth T. So đăng trên trang mạng của đảng Cứu Nguy Dân Tộc Cambodia cho rằng chữ Duôn phát âm từ chữ Yueh (Việt) mà ra.

Khieu Samphan, lãnh tụ Khmer Đỏ, là người đầu tiên dùng từ này trong văn thư gởi ông Akashi, lãnh đạo của United Nations Force tại Cambode (UNTAC).

Từ đó, Sam Rainsy tiếp tục dùng tiếng lóng này để chỉ người Việt nhập tịch Miên không chỉ trong khi nói mà cả trong các bài viết. Cứ tạm cho giải thích của Kenneth T. So là hợp lý, Sam Rainsy không thể biện hộ việc đem một cách gọi chỉ phổ biến trong dân gian vào các văn kiện quốc tế.

Trong cách nói dân gian, từ Duôn có thể không mang tính mạ lỵ, phỉ báng nặng nề nhưng khi sử dụng Duôn thay vì Việt Nam, một dân tộc mà cả thế giới đều biết và công nhận, trong các văn bản chính thức cấp chính phủ, từ Khieu Samphan cho đến Sam Rainsy đều hàm ý nhục mạ Việt Nam.
 

Sam Rainsy luôn tìm cách khích động các mâu thuẫn lãnh thổ và lịch sử giữa Việt Nam và Cambode

Sam Rainsy viết trong Cambodia Daily tháng 10, 2013 “Tất cả người dân Cambode vẫn còn nhớ số phận bi thảm của Kampuchea Krom hay dân miền Nam Cambode, gồm 21 tỉnh Khmer đã bị Việt Nam sáp nhập vào thế kỷ trước, với sự đồng lõa của thực dân Pháp, theo sau nhiều thập niên di dân ồ ạt. Kết quả, số người Việt đông hơn người Cambode, và theo cán cân địa lý dân số mới, như một sự kiện đã rồi, đã hợp thức hóa việc Việt Nam sáp nhập lãnh thổ Cambode. Nhân dân Cambode đang lo sợ một sự kiện đã rồi khác đang được chuẩn bị, và lần này có nghĩa là cái chết của đất mẹ Khmer”.

Ba ngày trước khi bỏ phiếu bầu cử quốc hội Cambode tháng 7, 2013 Sam Rainsy tuyên bố “Tôi cảm thấy thương hại cho Khmers. Họ mất ruộng nương bởi vì Duôn luôn tràn đến và chính phủ không làm gì để bảo vệ đồng bào Khmers nhưng lại bảo vệ Duôn. Hôm nay, họ mang Duôn để bỏ phiếu cho Hun Sen, vậy thì người dân Khmers nên bỏ phiếu cho Sam Rainsy để bảo vệ lãnh thổ của chúng ta”.

Tháng 2, 2017, Sam Rainsy từ chức chủ tịch đảng CNRP sau khi Hun Sen đệ trình tu chính án nghiêm cấm các người có án lãnh đạo một đảng chính trị. Sam Rainsy lần nữa lưu vong sang Pháp.

Tháng Giêng, 2018, Sam Rainsy phát động Phong Trào Cứu Nguy Dân Tộc (the Cambodia National Rescue Movement (CNRM)) để vận động quốc tế áp lực chế độ Hun Sen. Tháng 2, Mỹ cắt giảm một số viện trợ quân sự cho Cambode. Mặc dù trị giá tiền tệ chỉ vào khoảng 8 triệu Mỹ kim, áp lực của Mỹ đã gây tiếng vang lớn. Theo sau đó Đức cũng trì hoãn việc cấp chiếu khán nhập cảnh cho các viên chức chế độ Hun Sen.

Theo lời của Kem Ley, nhà phân tích chính trị và là Giám Đốc Trung Tâm Nhân Quyền tại Cambode, Sam Rainsy nếu cầm quyền, cũng sẽ độc tài không kém gì Hun Sen.

Trần Trung Đạo