KHI TỔNG THỐNG TRUMP TIẾT LỘ TIN TÌNH BÁO

TRIỀU ĐẠI TRUMP

 

Lời giới thiệu:

Cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2016 với kết quả thắng cử bất ngờ của nhà tỷ phú Donald Trump đã mở ra một kỷ nguyên cho nước Mỹ cũng như cả thế giới. Từ trước tới nay, chưa bao giờ có một ứng cử viên ăn nói bạt mạng, dâm tục, thô bỉ và thiếu văn hoá nhất, nhưng cuối cùng lại thắng cử vẻ vang, tuy vẫn thua đối thủ về số phiếu của người dân. Dù ủng hộ hay chống đối, mọi người đều phải nhìn nhận rằng con đường trước mặt cho Hoa Kỳ là một tương lai bất định (uncertain) theo như phân tích chính xác của hầu hết các chuyên gia am tường thời cuộc. Bởi lẽ ông Trump chưa hề đưa ra những chính sách cụ thể và chi tiết trong việc điều hành đất nước trong suốt thời gian vận động tranh cử, nhưng chỉ đưa ra những lời hứa hẹn là chỉ có mình ông là người giải quyết những khó khăn to lớn để làm cho đất nước hùng mạnh trở lại (Make America Great Again!) Phần lớn sự ủng hộ của cử tri bỏ phiếu cho ông là một sự tín nhiệm mù quáng (blind faith) vì không còn tin tưởng vào những người khác (anti-establishment). Hơn nữa, chính ông cũng đã không ngần ngại nói ngược lại những điều phát biểu của mình trước đó mỗi khi bị lúng túng trước những lời chất vấn nghiêm túc và hóc búa của giới truyền thông.

Loạt bài này nhằm giúp người đọc hiểu rõ thêm về nhiều góc cạnh lý thú và đa dạng của những diễn biến sẽ xảy ra trong thời gian sắp tới.

 

KHI TỔNG THỐNG TRUMP TIẾT LỘ TIN TÌNH BÁO

 

Như đã trình bày nhiều lần trên diễn đàn này, với chính quyền Trump, có lẽ mọi người đều phải chấp nhận là bất cứ chuyện bất ngờ nào cũng có thể xảy ra, và nó có thể đến một cách dồn dập do bởi bản tính xốc nổi, tuỳ hứng, cao ngạo và kệch cỡm, cũng như đầy tự ái cá nhân của vị tổng thống Mỹ hiện nay. Vì thế nên chúng ta mới thấy xảy ra biến cố sôi nổi và bất ngờ nhất là chuyện TT Trump đột nhiên ra lệnh cách chức ông James Comey là Tổng Giám Đốc cơ quan FBI, giữa lúc ông Comey đang tiến hành cuộc điều tra về chuyện bộ tham mưu của ông Trump có gian díu với chính quyền Nga hay không để ảnh hưởng đến kết quả bầu cử TT hồi năm ngoái.

Vụ này chưa có thì giờ để mọi người hết bàn tán và chống đối thì đột nhiên lại xảy ra một cú bom nổ chấn động khác (bombshell): đó là chuyện TT Trump, trong lúc tiếp chuyện Ngoại trưởng Sergey Lavrov của Nga và đại sứ Nga tại Mỹ là Sergei Kislyak ở Toà Bạch Ốc vào ngày 10 tháng 5 vừa qua, đã nổi hứng khoe khoang với các viên chức của Nga về một số những tin tức tình báo, mà đáng lý ra đây là những thông tin bí mật không được tiết lộ cho người ngoài biết, nhất là nước Nga cho đến giờ vẫn được coi như là kẻ thù nguy hiểm đáng ngại nhất cho Hoa Kỳ.

Cả hai vụ này có thể được coi như là những đề tài thời sự sôi nổi và gây chấn động dữ dội trên chính trường, vì đó là những chuyện gần như chưa bao giờ xảy ra từ trước tới nay, đặc biệt là chưa có một vị tổng thống Mỹ nào lại đường đột quyết định một cách thiếu khôn ngoan và sáng suốt như vậy.

TÓM LƯỢC SỰ KIỆN

Theo thông tin được tiết lộ bởi một số các viên chức cao cấp về tình báo của Hoa Kỳ đã tiết lộ cho các nhà báo của tờ Washington Post, thì trong cuộc tiếp xúc tại Toà Bạch Ốc với vị ngoại trưởng của Nga và viên đại sứ Nga tại thủ đô Washington, ông Trump đã cao hứng khoe khoang về tin tức tình báo mà Mỹ đã thu thập được để biết về một số âm mưu của tổ chức khủng bố Hồi giáo quá khích ISIS muốn giấu bom trong các máy điện toán “laptop”, và nhờ thế mà chính phủ Mỹ đã phản ứng kịp thời bằng cách ra quyết định cấm không cho mang các máy điện toán cỡ lớn như “laptop” trên hành lý xách tay khi lên máy bay. Quyết định mới nhất này đã được áp dụng với các chuyến bay khởi hành từ một số các nước quốc gia ở vùng Trung Đông, và đang được cứu xét để có thể đem ra áp dụng một cách rộng lớn hơn nữa tại tất cả các nước trên toàn Âu Châu, và do đó có thể gây xáo trộn lớn cho ngành du lịch hàng không cũng như cho hàng triệu du khách di chuyển trên các hãng máy bay.

Thoạt đầu, tờ Washington Post đã không tiết lộ nội dung của những mẩu tin tình báo này, nhưng về sau đó mọi người cũng biết thêm đó là những tin tức bí mật thu lượm được từ cơ quan tình báo của Do Thái và chuyển lại cho Hoa Kỳ.

Trên nguyên tắc, đây là những thông tin cần phải giữ kín, không tiết lộ cho ai biết, kể cả các cơ quan tình báo của đồng minh, trừ khi có sự cho phép từ phía cơ quan đã thu thập và chuyển tin lại cho mình (trong trường hợp này là Do Thái). Và như thế thì Hoa Kỳ, cũng như TT Trump, càng không nên cho phía Nga được biết những tin tức bí mật và quý giá này. Vì khi tiết lộ như vậy, phía Nga cũng có thể dò lần ra manh mối và biết những cách thức thu thập tin tình báo ra sao, và từ đó có thể đề phòng kỹ lưỡng hơn nữa về khả năng thu thập tin tình báo từ phía Mỹ hay các quốc gia đồng minh khác, vốn không thể nào tin tưởng vào thiện chí tốt đẹp từ phía Nga.

Nên nhớ là trong lãnh vực an ninh tình báo, mọi người và mọi quốc gia đều nghi ngờ lẫn nhau, và dò chừng mọi phía để biết xem có những tin tức nào bất lợi cho mình hay không để có thể đề phòng hoặc ứng biến kịp thời. Điều này không những xảy ra trên lãnh vực an ninh quốc phòng, mà còn lan sang nhiều địa hạt khác như kinh tế, tài chính, kỹ thuật và kiến thức khoa học v.v., và có thể được thực hiện bởi các chính quyền, cũng như bởi các tư nhân và công ty trong nhiệm vụ bảo vệ an ninh hoặc quyền lợi riêng biệt của mình.

Đối với các thông tin liên quan đến an ninh quốc phòng, dĩ nhiên những tin tức tình báo cũng được phân chia thành nhiều loại tuỳ theo mức độ nghiêm trọng của nó: từ nhẹ như “Confidential” (tạm dich là “Giữ Kín”) cho đến “Secret” (tạm dịch là “Bí Mật”) cho đến “Top Secret” (tạm dịch là “Tối Mật”). Những viên chức chính phủ có dịp tiếp xúc với những tài liệu có thông tin bí mật như vậy đều phải qua tiến trình điều tra về hồ sơ lý lịch của mình, gọi là “clearance”, trước khi đi phép nhìn hay đọc đến nó. Họ cũng được huấn luyện cẩn thận hay được căn dặn kỹ lưỡng (nhất là đối với những vị dân cử mới được nắm quyền không phải là những công chức lâu năm) là phải luôn luôn bảo mật nó (như không được đem ra khỏi sở, không được tiết lộ với ai, kể cả vợ con). Và nếu ai vi phạm vào những quy định bảo mật này có thể bị cách chức hoặc bị truy tố về tội hình sự.

[Trong vụ tai tiếng của bà Hillary Clinton trong thời gian làm Ngoại trưởng đã dùng hệ thống email cá nhân, do đó có thể vô tình để cho những thông tin liên lạc với bà thuộc loại “bí mật” có thể bị kẻ gian biết được, ông Trump và phe Cộng Hoà từ nhiều năm qua đã luôn tố cáo đó là những vi phạm có thể bị truy tố về tội hình sự. Do đó, ông Trump đã luôn kết án bà Clinton và nói rằng đáng lý ra chính phủ phải điều tra và kết tội để nhốt vào nhà tù, với khẩu hiệu “Lock her up!” (Nhốt Bà Ta Lại!) được rất nhiều cử tri trung thành với ông luôn luôn hò hét ủng hộ. Nhưng dẫu sao đi nữa, thì đó cũng chỉ là những cáo giác về cách làm việc “đầy cẩu thả” (extremely careless) như vậy của bà Clinton theo như lời kết luận của ông trùm FBI, nhưng cũng chưa có bằng chứng nào là những thông tin đó đã bị tiết lộ ra ngoài.]

Nhưng cuối cùng thì chính TT Trump lại là người tiết lộ những thông tin thuộc loại tối mật như vậy, và điều đáng trách cũng như đáng lên án (nếu như những thông tin được tiết lộ cho tờ Washington Post là đúng sự thật), là ông Trump lại tiết lộ trong một phút bốc đồng, hành xử kiểu “tiểu nhân đắc chí” như muốn khoe khoang với các viên chức cao cấp của Nga.

Các viên chức cao cấp trong chính quyền Trump, từ Ngoại Trưởng Rex Tillerson và Cố Vấn An Ninh Quốc Gia là Trung tướng H.R. McMaster và người phụ tá là Dina Powell, liền sau đó đã lên tiếng phủ nhận bài báo của tờ Washington Post. Họ đã đính chính là TT Trump đã chia sẻ với những viên chức của Nga về những mối hiểm nguy chung đối với các nhóm khủng bố, và rằng ông Trump không hề tiết lộ chi tiết về xuất xứ cũng như cách thức thu thập những thông tin này, cũng như những kế hoạch hành quân trong tương lai, với ngụ ý là ông Trump không hề làm điều gì có hại cho an ninh của nước Mỹ.

Nhưng nhà báo Greg Miller của tờ Washington Post, là người cùng viết chung với ký giả Greg Jaffe bài báo tiết lộ những tin tức động trời này, đã phản pháo và nói rằng những lời biện minh của các phụ tá cao cấp của ông Trump chỉ là một lối “chơi chữ” (word games) để phủ nhận sự thật. Ông Miller nói rằng bài báo của tờ Washington Post không hề viết rằng TT Trump đã tiết lộ những thông tin về xuất xứ cũng như cung cách thu thập tin tức tình báo như lời đính chính và phản đối của các viên chức này. Nhưng họ chỉ viết rằng TT Trump đã tiết lộ những tin tức tình báo thuộc loại tối mật và điều này gây khó chịu cũng như bất an cho nhiều cơ quan tình báo của Hoa Kỳ cũng như của các nước đồng minh khác.

Ông Miller cũng nói rằng nếu như những lời khoe khoang của TT Trump hoàn toàn bình thường, không có gì nguy hại thì tại sao liền sau đó, một số các viên chức của Hội Đồng An Ninh Quốc Gia, ngay sau cuộc gặp gỡ này, đã liền gọi báo cho ông tổng giám đốc CIA cũng như tổng giám đốc NSA để nói cho họ rõ những lời kể của ông Trump với các viên chức của Nga. NSA là cơ quan tình báo hàng đầu của Mỹ với nhiệm vụ chuyên theo rõi và thu thập tất cả những cuộc nói chuyện qua điện thoại và trao đổi thông tin trên mạng Internet trên toàn cầu.   

Người gọi cho hai ông trùm của CIA và NSA chính là Thomas Bossert, phụ tá tổng thống đặc trách an ninh nội địa và chống khủng bố. Và một phụ tá của ông Bossert sau đó cũng ra lệnh cho đục bỏ những lời kể này của TT Trump ra khỏi những văn thư trao đổi trong nội bộ và giới hạn toàn bộ bản văn ghi lại cuộc đối thoại này để chỉ giành riêng cho một số rất ít các viên chức cao cấp. Mục đích của những việc làm này là nhằm giới hạn để ngăn chặn những chi tiết nhạy cảm này có thể được đem ra thảo luận sâu rộng hơn, và có thể bị tiết lộ ra ngoài sau đó.

Điều trớ trêu, và cũng là điều gây điên đầu nhất cho những người lỡ dại chịu làm việc trong chính quyền Trump, là qua ngày hôm sau khi có bài báo của tờ Washington Post, ngay chính ông Trump đã lên tiếng xác nhận, qua một mẩu nhắn tin trên mạng Twitter, rằng chính ông Trump đã chia sẻ những thông tin tình báo đó. Ông Trump cũng biện minh rằng ông có toàn quyền (trong cương vị một tổng thống) để chia sẻ những thông tin liên quan đến vấn đề khủng bố và an ninh hàng không. Ông biện minh rằng đó là vì những lý do nhân đạo, và ông muốn rằng phía Nga cũng gia tăng nỗ lực chống lại nhóm ISIS và bọn khủng bố.

Rõ ràng là vị tổng thống Mỹ hiện nay chỉ vì tự ái cá nhân quá cao và cũng vì không kềm chế được những cảm tính bốc đồng và xốc nổi, nên đã không ngần ngại tung ra những mẩu tin kiểu “tuýt, tiếc” để phản ứng lại những thông tin mà ông cho rằng bất lợi với mình. Nhưng nó cũng khiến cho mọi người thấy rõ là những lời biện minh trước đó của các phụ tá cao cấp, từ phát ngôn viên Bạch Cung là Sean Spicer đến các ông ngoại trưởng Rex Tillerson hay Cố vấn An ninh Quốc gia H.R. McMaster đương nhiên trở thành những lời lẽ nguỵ biện hết sức trơ trẽn.

Chính vì thế mà các cựu viên chức cao cấp trong chính quyền Mỹ đã báo động và chê trách các phụ tá cao cấp hiện nay ở Toà Bạch Ốc là đã không có ai can đảm dám nói lên sự thật mỗi khi chứng kiến các hành động hoặc lời nói của ông Trump hoàn toàn sai trái hoặc gây bất lợi cho Hoa Kỳ. Từ những công chức của nhà nước với chức năng phục vụ quyền lợi cho chính phủ và quốc gia, họ đã trở thành những người “yes, sir” (gọi dạ, bảo vâng) trước một ông chủ đầy quyền uy và tự ái vặt, sẵn sàng buột miệng để ra lệnh cách chức như ông vẫn thường làm theo thói quen như thời còn điều khiển một chương trình truyền hình có tên là The Apprentice với câu nói bất hủ là “You’re fired!”

Ông Leon Panetta, từng đảm nhiệm những chức vụ cao cấp như Bộ trưởng Phủ Tổng thống thời Clinton, rồi Tổng Giám đốc CIA và Tổng trưởng Quốc phòng, cho rằng TT Trump là một “tay ăn nói bốc đồng, cẩu thả” (loose cannon), và chê bai những phụ tá bao quanh ông hiện nay chỉ là những kẻ “gọi dạ, bảo vâng” (yes people). Trong một cuộc phỏng vấn trên chương trình New Day của đài truyền hình CNN, ông Panetta nói rằng ông tổng thống này cần phải có những kẻ trưởng thành làm việc quanh ông ta. Đó là những “người dám lên tiếng nói thẳng với tổng thống rằng có những điều ông được quyền nói và cũng có những điều ông không được quyền nói. Không phải cứ là tổng thống Mỹ thì mình có quyền muốn làm gì hay nói gì thì nói bất luận điều gì ông ta muốn.” 

Ông Eliot Cohen, một cựu viên chức cao cấp trong Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ thời TT Bush Con, trong một bài viết trên diễn đàn The Atlantic, cũng chê bai hành động bênh vực những lời nói khoe khoang của TT Trump bởi các viên chức cao cấp như Ngoại trưởng Tillerson hoặc Cố vấn An ninh Quốc gia H.R. McMaster là những kẻ đã không có lương tâm chính trực, và không đủ can đảm để nói với sếp lớn của mình rằng những việc làm hoặc lời nói đó là sai trái dù biết rõ như vậy. Ông Cohen nói rằng những viên chức này đã lầm lẫn hai khái niệm trung thành với người đứng đầu chính phủ (là tổng thống), và trung thành với hiến pháp Hoa Kỳ và quyền lợi của tổ quốc trên hết.

Trong cơ cấu hành chánh của nước Mỹ, bất cứ vị viên chức cao cấp nào trong chính quyền cũng phải tuyệt đối trung thành với vị tổng thống Mỹ, với câu tâm niệm hàng ngày là “I serve at the president’s pleasure” (Tôi phục vụ là tuỳ theo sự ưa thích tuỳ hứng của vị tổng thống) và do đó họ có thể bị cách chức bất cứ lúc nào mà không cần phải có lý do chính đáng.

Vì thế nên ông Cohen đã chê bai và chỉ trích mạnh mẽ những lời nói để biện minh cho TT Trump lần này như là một hành động trung thành của ông McMaster, vốn từ trước tới nay thường được tiếng là một sĩ quan cương trực, dám nói điều hay lẽ phải (khi ông đã chê bai TT Johnson và giới tướng lãnh chỉ huy trong cuộc chiến tại Việt Nam trước đây là đã nói dối với dân chúng Mỹ). Nhưng ông Cohen cho rằng việc làm của Tướng McMaster lần này, cũng tương tự như sự trung thành của Đại tướng Colin Powell trước đây khi làm Ngoại Trưởng dưới thời TT Bush Con (khi biện minh cho quyết định tấn công Iraq vào năm 2003), sẽ làm hoen ố đi hình ảnh tốt đẹp và uy tín của những vị tướng này đã được mọi người kính nể trước đó. 

Để kết luận, các cựu viên chức tình báo cao cấp cũng như những người đang điều hành các cơ quan an ninh và tình báo hiện nay của Hoa Kỳ đều xác nhận rằng những tin tức tình báo thu lượm được (dĩ nhiên với những phương tiện kín đáo để phía bên kia không biết được) bao giờ cũng không được phổ biến rộng rãi, vì nó có thể khiến cho kẻ gian có thể tiên đoán và tìm cách tránh né.

Vì lẽ đó mà những lời lẽ tiết lộ của TT Trump đã khiến cho nhiều viên chức tình báo cao cấp của Hoa Kỳ hoảng hốt và bất mãn nên mới tìm cách tiết lộ cho giới truyền thông biết để báo động cho mọi người dân cùng hiểu rõ.

Điều đáng nói là thoạt đầu, TT Trump không cho phép bất cứ một người nào trong giới truyền thông Mỹ được tham dự trong cuộc gặp gỡ này, có lẽ cũng chỉ vì tự ái cá nhân, khi ông bất mãn với giới truyền thông Mỹ và cho rằng họ chỉ chuyên môn đưa ra những thông tin và bài viết bất lợi. Nhưng điều đáng tiếc, và cũng đáng lên án, là ông Trump lại cho phép các phóng viên của đài truyền hình của Nga được tham dự vào cuộc gặp gỡ này, và chính vì vậy mà người dân mới thấy được hình ảnh ông TT Mỹ cười toe toét hả hê nói chuyện với ông ngoại trưởng của Nga và viên đại sứ của Nga tại Mỹ, trong khi ông ta thường tỏ vẻ lạnh lùng và khó chịu với các lãnh tụ khác của các nước đồng minh lâu đời của Mỹ như thủ tướng của Đức hoặc thủ tướng của nước Úc.

Điều này cũng gần giống như trường hợp của ông nghị viên HDH cách nay 5 năm, khi họp kín với phái đoàn cao cấp của Việt Cộng tại Houston, đã không hề thông báo gì với giới truyền thông tiếng Việt được biết. Nhưng phía VC thì đương nhiên được quyền có phóng viên thu hình đến dự. Và mấy tháng sau đó, khi những hình ảnh này vô tình được tiết lộ trên các trang báo trong nước thì nó mới được chuyển về Houston khiến cho cộng đồng người Việt mới giật mình té ngửa.

 

TT Trump đang cười hả hê khi nói chuyện với Ngoại trưởng Nga và Đại sứ Nga (hình từ Bộ Ngoại Giao Nga)

Đây cũng là một đề tài gây tranh cãi rất lớn, và cũng là một điều trớ trêu khi mà ông tổng thống Mỹ lại nghi ngờ, không tin tưởng vào các nhà báo của Mỹ đến mức cáo buộc họ là kẻ thù, trong khi đó lại tin tưởng các nhà báo của Nga đến mức sẵn sàng cho họ tham dự một cuộc họp tại Toà Bạch Ốc trong khi lại cấm không cho các nhà báo Mỹ được có mặt.

Đương nhiên quyết định này khó thể nào được biện minh rằng đó là một chuyện khôn ngoan hay sáng suốt, kể cả những tay bình luận bảo thủ cực đoan cũng khó lòng bênh vực cho việc TT Trump ngăn cấm không cho báo giới Mỹ được tham dự mà lại để cho các phóng viên của đài truyền hình Nga được độc quyền khai thác. Đây là một thí dụ đáng buồn và đáng trách khi một lãnh tụ như ông Trump lại để cho cái tự ái cá nhân của mình quá lớn khiến nó lấn áp đi lý trí, để không còn nhận rõ ai là kẻ thù chung nguy hiểm và đáng ngại nhất, và ai là người chống đối mình vì khác biệt quan điểm nhưng vẫn là người đứng cùng chiến tuyến với mình.

Bởi vì nói cho cùng, các tờ báo hay diễn đàn truyền thông tại Mỹ này, dù là theo cấp tiến hay bảo thủ, dù ủng hộ phe Dân Chủ hoặc bênh vực cho phe Cộng Hoà, cuối cùng thì họ cũng vẫn phải lo bảo vệ cho quyền lợi của nước Mỹ trên hết. Trong khi đó, chắc chắn là giới truyền thông bên Nga không thể nào bênh vực cho quyền lợi của Mỹ được, nếu không muốn nói là họ sẵn sàng làm bất cứ điều gì theo lệnh của cấp trên là TT Putin của Nga để khai thác sự chia rẽ và làm giảm tiềm năng của Hoa Kỳ. Nhưng ông Trump đã không nhìn thấy điều đó, và từ lâu ông đã nhiều lần lên tiếng bênh vực hay ca ngợi lãnh tụ độc tài Putin này, khiến cho ngay cả nhiều viên chức và chính trị gia của đảng Cộng Hoà cũng phải khó chịu.

Vì thế nên điều này giải thích vì sao mà một số các viên chức cao cấp trong ngành tình báo Hoa Kỳ đã không ngần ngại tiết lộ những tin tức trong nội bộ chính quyền Trump cho giới truyền thông biết, và từ đó mới có những bài báo cho công chúng biết. Và nhờ vậy mọi người mới chưng hửng trước những việc làm và lời nói bạt mạng nhưng rất tai hại này của ông Trump.

[Tương tự như vậy, trước đây nghị viên Al Hoang, tức Hoàng Duy Hùng, cũng có một cuộc họp bí mật tại văn phòng toà thị chính Houston với phái đoàn của Việt Cộng dẫn đầu bởi Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn, dù biết rằng phần lớn người Việt tị nạn tại Houston đều không chấp nhận chế độ cộng sản nên mới bỏ trốn ra định cư tại hải ngoại. Chính vì thế mà cử tri người Việt tại đây mới giật mình chưng hửng, và sau đó đã tẩy chay khiến ông ta bị thất cử một cách đau đớn trước một đối thủ vô danh tiểu tốt lúc bấy giờ là ông Richard Nguyễn.]

Không ai biết rõ là tình hình hiện nay sẽ diễn tiến ra sao. Rõ ràng là khó có ai có thể khen ngợi hay bênh vực cho thành tích của chính quyền Trump trong thời gian ngắn ngủi vừa qua đã mang lại những xáo trộn rất tệ hại cho tương lai của nước Mỹ. Nhưng trong bối cảnh phân hoá trầm trọng hiện nay giữa hai phe Cộng Hoà và Dân Chủ, bên nào cũng muốn giành lấy quyền hành và không thèm lắng nghe tiếng nói của phe đối lập, nhiều viên chức cao cấp của đảng Cộng Hoà tuy trong chốn riêng tư rất ngao ngán về những hành động rất ấu trĩ và thiếu khôn ngoan của TT Trump, nhưng lại không dám hoặc không muốn lên tiếng chỉ trích vì sợ phản ứng bất lợi từ phía những cử tri trung thành và cuồng nhiệt ủng hộ cho ông Trump.

Liệu đến chừng nào thì những người vẫn còn ủng hộ ông Trump một cách cuồng tín có nhìn thấy ra những điều nghịch lý và thiếu khôn ngoan sáng suốt lắm trong quyết định này?

 

MAI LOAN

Houston, Texas, ngày 22/05/2017

anhtuantaberd74@gmail.com

Chàng … Donald Trump

Chàng … Donald Trump

 

Sometimes it’s important to watch what the President does rather than what he says. 
Thượng Nghị Sĩ (TNS) John McCain

 Chàng là một tạo vật lạ và hiếm.

Có lẽ không có người nào mà tôi nghe ngóng, ngắm nghía, khi thương khi ghét, khi khâm phục, khi bực bội, khi ngạc nhiên, có lúc sửng sốt…tóm lại, không có người nào mang cho tôi nhiều cảm giác như chàng. Hàng ngày, một trong những cái thú của tôi là ngắm, đọc, nghe chàng xem chàng sáng tác ra thêm điều gì trong ngày. Chả là vì, ngày nào cũng có chuyện mới về chàng. Ngày nào chàng cũng “cách tân”. Ngày nào chuyện của chàng và về chàng đều trở thành headline news.

Chàng có một nhân dáng to, cao. Dù không bằng tay cựu giám đốc FBI James Comey (cao 6 feet 8), chàng thuộc loại khá cao, 6 feet 2, nghĩa gần 1 mét 9. Bước chân vững. Giọng nói mạnh. Lời nói nào nghe cũng chắc (như đinh đóng cột). Rất đàn ông. Không biết bên trong trái ổi có gì, nhưng rõ là chàng sexy. Ăn nói cũng sexy. Nói không cần uốn lưỡi, không cần úy kỵ điều gì, có lúc thô tục và ngang ngược. Nhưng cái lạ là, nhiều phụ nữ vẫn không dị ứng, thậm chí có người còn thích chàng. Khi phát biểu, trong lúc hai tay xòe ra hai bên, mở rộng, bao biện thì ngược lại, miệng chàng thu nhỏ, tròn, như cách diễn tả của Đức Đạt Lai Lạt Ma khi được Piers Morgan phỏng vấn: 

 

Chàng nói như máy. Máy nói. 
Chữ ký của chàng cũng khác lạ.

Nó trông giống một đoạn hàng rào thép gai: lởm chởm, góc cạnh. Mấy chữ hoa nhô cao hẳn lên, bất thường. Loại chữ ký như thế này, theo dân bói toán, cho thấy một hạng người luôn luôn bị ám ảnh bởi thứ quyền hành của riêng mình. Chẳng mấy thân thiện hay cởi mở với người khác. Chẳng chịu nhường ai. Mỗi lần ký xong một executive order, chàng đưa cao cho ai cũng nhìn thấy rõ chữ ký của mình, khuôn mặt sáng lên, kiêu hãnh và thỏa mãn. Mặc dầu, sau đó,executive order vẫn chỉ là executive order!

Đồng thời, chàng hồn nhiên. Rất hồn nhiên nữa là khác. Chàng tưởng làm tổng thống chỉ là chuyển từ một hợp đồng này sang một hợp đồng khác và chàng vẫn cứ là bossnhư tự thuở nào. Thích là ký, thích là đuổi việc, thích là tweet, thích là rầy la. Hóa ra, làm tổng thống khó hơn chàng tưởng trước đây; hóa ra, chận đứng tham vọng hạt nhân của Bắc Hàn không dễ gì; hóa ra, chuyện loại bỏ bảo hiểm y tế của Obama phức tạp đến thế; hóa ra, hễ chàng nói chuyện gì với viên giám đốc FBI cũng bị tay này ghi ghi chép chép lại trong “memo”, vân vân và vân vân. Rõ là khá trẻ con và ngây thơ, vừa rất đáng ghét nhưng có lúc trông cũng…đáng yêu. Chàng nói tới rồi chàng nói lui. Chàng nói trái rồi chàng nói phải. Chàng bêu riếu người này, nói móc họng người khác. Chàng lẫy, chàng hờn, chàng giận. Mà giận nhất vẫn là con mệ crooked hillary! Hễ có dịp là chàng lại lôi nàng ra mà nói nặng nói nhẹ, y như hồi còn tranh cử. Rốt cuộc, người mà chàng thích nhất là…chính chàng. Với chàng, me first. Chàng hay tự khen mình. Tự khen khi chưa làm, tự khen trước khi làm và thậm chí tự khen cả khi…không làm được.

Chẳng thế mà, trong một bài báo mới nhất, hôm 12/5/2017, Michael D’Antonio gọi chàng là một “tổng thống bé con” (a little boy president). Nhà báo này không có ý bêu riếu đâu, vì có lần chính chàng thú nhận là “Khi tôi nhìn vào chính tôi lúc còn học sinh lớp Một và nhìn tôi bây giờ, tôi thấy về căn bản vẫn là một người. Tính tình không có gì khác lắm.” Vâng, đúng là không khác. Có điều, cậu bé lớp Một ngày xưa có nói này nói nọ, cũng chỉ dính líu đến bản thân cậu bé, còn “tổng thống bé con” ngày nay, nhất cử nhất động đều ảnh hưởng đến toàn thế giới. Từ ngày chàng nhậm chức đến giờ, cả thế giới gần như chao đảo theo chàng. Đùng một cái, chàng nói chuyện với Thái Anh Văn, tổng thống Đài Loan; đùng một cái, chàng đòi oanh tạc Bắc Hàn rồi cũng đùng một cái, chàng đòi nói chuyện với Kim Jong-un; đùng một cái, chàng mời viên tổng thống giết người như ngóe Rodrigo Duterte đến thăm Mỹ; đùng một cái, chàng cách chức giám đốc FBI James Comey; đùng một cái, chàng khoe tài liệu mật cho Nga…Vụ cách chức giám đốc FBI mới vui. Thay vì cách chức một cách đàng hoàng, trực diện, chàng sai người hộ vệ thân tín của mình mang lá thư cách chức đến văn phòng của Comey, trong khi tay trùm cảnh sát này đang đi công tác ở Los Angeles và nghe tin sét đánh khi đang thuyết trình trước nhân viên của mình.

Tính tình bốc đồng, hay thay đổi, lại hành động và quyết định theo bản năng và sở thích riêng, cho nên rất, rất nhiều lần, đám quần thần lúng ta lúng túng, giải thích vòng vo. Tội nghiệp nhất là viên thư ký báo chí toà Bạch Ốc Sean Spicer và viên phó tổng thống Mike Pence. Mỗi lần báo chí hỏi dồn, hai ngài cứ nói quanh nói quất hoặc là chằm chằm bênh chàng cho đến cùng, để rồi sau đó mới bật ngữa ra là bênh sai. Không thích ai, chàng tweet. Tweet nào của chàng cũng đưa đến tranh cãi, đoán già đoán non. Bằng cách tweet, và với số lượng lên đến hàng chục triệu, chàng qua mặt truyền thông. Chính khách nào cũng o bế truyền thông. Chàng, ngược lại, chống. Chống liên tục, chống tối đa. Chống như một cuộc thập tự chinh.

Với cung cách đó, chàng là một tổng thống phá cách. Về nhiều mặt.

Trước hết, chàng thuộc hạng vô chiêu, vô chiêu rất thành thật. Y như một siêu chiến lược. Rốt cuộc, vô chiêu, với chàng, chỉ đơn giản có nghĩa là …vô chiêu.

Chàng phớt lờ các thủ tục ngoại giao.

Chàng không thích lối “quân tử” kiểu Tàu: “Nhất ngôn ký xuất, tứ mã nan truy.” Hôm nay chàng nói ngược, ngày mai chàng nói xuôi tự nhiên như nhiên.

Chàng cũng chẳng cần “lựa lời” kiểu Việt Nam: Lời nói không mất tiền mua/Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau. Tố cáo không cần bằng chứng. Nói sai không cần xin lỗi. Biên giới giữa đúng/sai, bạn/thù, ngược/xuôi rất mong manh, mờ nhạt. Nó chỉ thay đổi qua một đêm, một lần gặp gỡ hay một lời phát biểu.

Chàng tạo ra một tổng-thống-tính kiểu mới; thậm chí không cần cả tổng-thống-tính. Chàng là tổng thống chỉ của phe chàng. Mỗi lần bực bội là chàng tụ họp các fan của chàng ở đâu đó ngoài thủ đô để chàng mặc sức nói hươu nói vuợn và nghe những tràng vỗ tay vang vọng tới trời. Như thời còn đi tranh cử.

Chàng coi đại sự là tiểu sự; và biến tiểu sự thành đại sự. Trong lúc xem thường những sự kiện có tầm mức ảnh hưởng lớn trên thế giới, chàng lại quan tâm đến những chuyện nhỏ nhặt, có cái rất nhỏ nhặt như lời phê bình tiệm ăn của một khách hàng, số người tham dự ngày lễ nhậm chức, số phiếu bầu phổ thông, chuyện tờ báo New York Times sụt giảm số người đặt mua, chê diễn viên hài Colbert hay những vở kịch diễu hài của Saturday Night Live.

Cách nói tiếng Anh của chàng thì tiềm ẩn vô số phá cách. Một số ký giả gọi những phát biểu của chàng là word salad, xà lách chữ. Gì vậy? Word salad là những chữ hay nhóm chữ được chọn lựa một cách tình cờ liên kết với nhau trong một cấu trúc bất khả tri. Có thể xem đó là một sự trộn lẫn những từ hay nhóm từ thường được chọn lựa tùy tiện không cho một nghĩa rõ ràng.^[1] Những vấn đề về tinh thần thường là nguyên nhân cho những phát ngôn hỗn loạn (disorganized speech). Sau đây là vài món “xà lách chữ” của chàng:

Đề cập đến Iran:

Look, having nuclear—my uncle was a great professor and scientist and engineer, Dr. John Trump at MIT; good genes, very good genes, OK, very smart, the Wharton School of Finance, very good, very smart —you know, if you’re a conservative Republican, if I were a liberal, if, like, OK, if I ran as a liberal Democrat, they would say I’m one of the smartest people anywhere in the world—it’s true!—but when you’re a conservative Republican they try—oh, do they do a number—that’s why I always start off: Went to Wharton, was a good student, went there, went there, did this, built a fortune—…

Đề cập đến việc thay thế Obamacare:

We have to come up, and we can come up with many different plans. In fact, plans you don’t even know about will be devised because we’re going to come up with plans, — health care plans — that will be so good.

 

Đề cập đến việc Obama gài máy nghe lén Trump:

Well, I’ve been reading about things. I read in, I think it was January 20 a "New York Times" article where they were talking about wiretapping. There was an article, I think they used that exact term. I read other things. I watched your friend Bret Baier the day previous where he was talking about certain very complex sets of things happening, and wiretapping. I said, ‘Wait a minute; there’s a lot of wiretapping being talked about.’ I’ve been seeing a lot of things.

 

Lối phát biểu không giấy tờ, cấu trúc câu lòng thòng, rườm rà, đứt đoạn, có lúc ngưng ngang ở giữa câu và chuyển qua ý khác, khiến cho người ta khó ghi chép lại một cách trung thực những gì chàng phát biểu. Theo ký giả Daniel Libit, chàng là cơn ác mộng của thông tín viên. “Bất cứ khi nào chúng tôi hoàn tất một bản ghi chép những gì chàng nói, luôn có một cái gì ở trong đó khiến cho ta tự hỏi chẳng biết chàng đang nói gì.”

Những người ủng hộ chàng nhìn cách khác. Chẳng hạn William Cummings trên USA Today; ông này cho rằng chàng là một bậc thầy về cách sử dụng ngôn ngữ. Bậc thầy ở chỗ: chữ một đàng nghĩa một nẻo. Đừng hiểu những gì chàng nói theo nghĩa đen. Cố vấn Kellyanne Conway nói với Chris Cuomo (CNN) rằng người ta không hiểu chàng chỉ vì “muốn nghe những gì thoát ra khỏi miệng chàng hơn là nhìn vào những gì thoát ra từ trái tim chàng.” Còn nhân dân Hoa Kỳ thì hiểu ngay những gì chàng nói vì họ nhìn thấu trái tim đen của chàng, cũng theo nàng cố vấn.

Nhà ngôn ngữ học George Lakoff, cha đẻ của lý thuyết “Ẩn dụ ý niệm” (conceptual metaphor), biện hộ cho chàng theo kiểu hàn lâm hơn. Chàng đơn giản chỉ dùng những cơ cấu diễn ngôn có hiệu quả để truyền đạt những gì chàng muốn truyền đạt cho các khán giả của chàng. “Tôi đã tìm thấy rằng ông ta rất cẩn thận và rất có chiến lược trong cách sử dụng ngôn ngữ. Trump thường bắt đầu một câu và ngừng lại để cho những người ủng hộ ông chấm dứt trong đầu họ cái mà ông ta nói. Họ dường như thấu đạt và chấp nhận (từ trước) những gì ông ta nói mà không cần phải nghe hết câu. Đó là một phản ứng vô thức, tự động, nhất là những khi mà câu, chữ tuôn ra một cách rất nhanh chóng.” (…) “Những người thuộc đảng Dân chủ và hầu hết truyền thông đều cho rằng Trump là một tên hề, một ngôi sao của chương rình truyền hình hiện thực không nắm vững vấn đề.” (…) “Chín tháng trước cuộc bầu cử, tôi đã bàn về việc Trump đã sử dụng óc não của những người lắng nghe ông như thế nào cho có lợi cho mình.” (…) “Tư tưởng vô thức hoạt động dựa trên những cơ cấu căn bản nào đó. Trump sử dụng chúng một cách bản năng để quay não trạng của họ hướng về những gì ông muốn: uy quyền tuyệt đối, tiền tài, quyền hành và danh tiếng.”

Tóm lại, cách nói của chàng là chiến lược, không phải là một thứ trộn chữ hổ lốn.

Tuy nhiên, mới đây, cụ TNS McCain có một nhận định hơi khác. Hãy nhìn những gì chàng làm hơn là nghe những gì chàng nói.Nhất định là cụ biết đó là danh ngôn của TT Nguyễn Văn Thiệu trước đây: “Đừng nghe những gì CS nói mà hãy nhìn kỹ những gì CS làm.” Dù sao, giống thì cũng giống mà khác thì có khác. Khen thì nghe ra khen nhưng là chê. Chê chàng nói dở, nói bậy. Để khen chàng làm hay. Chàng làm được những gì nào? Bỏ Obamacare xong rồi ư? Xây xong bức tường ư? Bỏ bom Bắc Hàn ư? Đem hếtjobs về Mỹ ư? Tống cổ hết bọn di dân lậu ư? Không nghe cụ McCain nêu rõ.

Nicholas O’Shaughnesy, tác giả của tập sách Selling Hitler: Propaganda and the Nazi Brand, gọi chàng là “viên đại sứ của xã hội hậu-sự-thật” (ambassador of the post-truth society). O’Shaughnesy viết: “Chàng đã phát triển một cá tính giúp chàng nói những điều kỳ quặc và chuyển đảo chúng thành ý nghĩa của ngôn ngữ.” Chàng là một hình mẫu tổng thống thuộc loại, không phải “hậu hiện đại”, mà là “hậu-sự thật”: a post-truth president. Post-truth là gì? Là “Có liên hệ đến hay bao hàm những tình huống trong đó những sự kiện khách quan có ít ảnh hưởng đến việc hình thành dư luận hơn là những gì gây nên  xúc cảm hay niềm tin cá nhân.” ^[2]  Đây là một tính từ (adjective) mới được tổ hợp biên soạn tự điển Oxford Dictionaries (Anh) chọn làm từ vựng của năm 2016 (Word of the Year 2016). Từ này xuất hiện lần đầu tiên từ năm 1992, nhưng năm 2016 đã được sử dụng đến mức tối đa, tăng 2000% so với năm 2015, nhân sự kiện Brexit ở Anh và bầu cử tổng thống Mỹ 2016.

Nói cụ thể ra, một tổng thống hậu-sự-thật là một nhà lãnh đạo không cần kinh nghiệm, không cần nghiêm túc, không cần ngoại giao, không cần giữ lời, không cần xin lỗi. Và không cần sự kiện. Nếu có sự kiện thì đó là sự kiện chọn lựa/alternative facts, nói như Kellyanne Conway, nàng cố vấn trẻ của chàng. Mọi điều đều là cảm giác, là xúc động và chẳng còn một thứ chân lý khách quan nào cả.Vân vân và …vân vân.

Phải chăng chúng ta đang tiến dần đến một xã hội hậu-sự-thật như thế?

Và, chàng quả đúng là một cách tân. Là đại diện, là tiêu biểu cho một xu thế mới.

Có phải chàng đã tạo ra chàng? Không. Đó đã là sự chọn lựa của nước Mỹ.

Nước Mỹ rồi sẽ theo chàng hay bỏ chàng?

Chờ xem.

Riêng tôi, tôi sẽ theo chàng … tới bến.

Trần Doãn Nho

(5/2017)

 

Tài liệu:

– Bue Rübner Hansen & Rune Moller Stahl, “The Fallacy of Post-Truth.” 
– George Lakoff, “Understanding Trump’s use of language.” 
– George Lakoff, “A Minority President: Why the Polls Failed, and What the Majority Can Do.” 
– Oxford Dictionaries 
– William Cummings, “Trump is a master of language.” 
– Michael D’Antonio, “The little boy president.”

---

[1] The term word salad refers to a random words or phrases linked together in an oftenunintelligible manner. Often, a listener is unable to understand the meaning or purpose of the phrase. Mental health issues can often be the cause of disorganized speech such as word salad. Word salad is a "confused or unintelligible mixture of seemingly random words and phrases,http://examples.yourdictionary .com/examples-of-word-salad. html#dUDDrTbe1L4TaPl9.99 

[2] Relating to or denoting circumstances in which objective facts are less influential in shaping public opinion than appeals to emotion and personal belief. Oxford Dictionaries,https://www.oxforddictionaries .com/press/news/2016/12/11/ WOTY-16

6 điều giải thích vì sao nước Mỹ là quốc gia đáng sống nhất thế giới

6 điều giải thích vì sao nước Mỹ là quốc gia đáng sống nhất thế giới

Thẩm Quần, tác giả cuốn “Nước Mỹ cũng hoang đường” có nói mấy câu thế này: “Trong xã hội này, bất kể có xảy ra chuyện gì, bạn cũng rất khó cảm nhận được hoàn cảnh bế tắc không lối thoát. Bạn không bị buộc phải đi kiện cáo khiếu nại khắp nơi, (người Mỹ không hiểu “khiếu nại” là gì), không bị buộc phải phạm tội, mà luôn luôn có con đường đang chờ đợi bạn”. Chẳng phải đó chính là mẫu hình của một xã hội lý tưởng sao? Khi người dân quả thực không còn mối lo sợ sinh tồn nữa thì họ mới có khả năng truy cầu hạnh phúc chân chính. 

Tại sao nước Mỹ có thể xây dựng được một xã hội kiểu như thế này? Người Mỹ thực sự không có áp lực sinh tồn, không có mối lo đằng sau sao? Họ có thể thực sự truy cầu hạnh phúc chân chính sao? Hãy cùng xem qua những điểm dưới đây:

Tiêu dùng 

Nếu mua 1 đôi giày, đi được 2 tuần và cảm thấy không hợp với chân, bạn có thể đến của hàng trả lại. Nhân viên bán hàng sẽ đưa ra cho bạn 3 sự lựa chọn: Một là đổi đôi mới, hai là dùng số tiền đó mua một sản phẩm khác, ba là trả hàng, nhận lại tiền. Cơ chế này rõ ràng phải được xây dựng trên một nền tảng văn minh nhất định.

Khi trình độ ứng xử văn minh và ý thức của người ta không đạt tới được một mức độ nhất định thì không xứng đáng được hưởng cơ chế đó. Để duy trì bất kỳ chế độ xã hội tốt đẹp nào thì điều cốt yếu chính là dựa vào tự giác chứ không phải pháp luật.

Quyền lực và trách nhiệm 

Nếu bị đánh ở nơi công cộng, hung thủ lại trốn thoát biệt tăm, bạn có thể yêu cầu chính phủ bồi thường. Sao có thể xảy ra chuyện đó? Rõ ràng chuyện xảy ra chẳng liên quan gì đến chính phủ cả. Nhưng các luật sư Mỹ sẽ giải thích cho chúng ta rằng: “Chính phủ phải chịu trách nhiệm bởi vì có tội phạm làm hại bạn. Bạn bị thương phải đi khám bệnh, bị tổn thất về tinh thần và thể chất không đi làm được. Tất cả những điều này chính phủ phải chịu trách nhiệm”.

Nhiều người nước ngoài có thể thấy rằng đó là một suy nghĩ ngược đời. Lỗi chẳng phải ở chính phủ. Chẳng phải chính phủ vẫn luôn trấn áp, bài trừ tội phạm đó sao? Như vậy chẳng phải đã là quá đủ hay sao? Nhưng người Mỹ nghĩ khác. Họ truy cứu trách nhiệm của chính phủ ở một tầng sâu hơn. Công dân không được bảo vệ tốt, kẻ phạm tội lại trốn thoát, đó là lỗi ở chính phủ.

Có một nhà văn Trung Quốc ở Mỹ vì xích mích mà ra tay đánh người ta, tự cho là mình có lý. Anh ta sẵn sàng chấp nhận chịu phạt để đánh người nhưng không thể ngờ rằng một cú đấm của mình lại nghiêm trọng đến vậy. Anh phải mất một số tiền rất lớn thuê luật sư mới có thể đạt được thỏa thuận bồi thường với người bị hại, còn bị phạt tù 1 ngày, 100 giờ lao động công ích tại địa phương và 2000 đô la.

Anh ta bao biện rằng: “Việc đánh người tôi thừa nhận nhưng tôi muốn xác nhận là tôi đánh người ta là việc quang minh chính đại, là có lý, nói cách khác là người ta đáng bị đánh”.

Luật sư cho anh biết: “Anh hoàn toàn không hiểu pháp luật Mỹ. Người ta có đáng bị đánh hay không thì lại là chuyện khác, không liên quan đến vụ án này. Quan tòa vụ kiện này chỉ muốn biết anh có đánh người hay không thôi. Nếu người ta nợ tiền anh hoặc lừa đảo anh, làm cho anh bị tổn thương về thân thể, tinh thần, thì anh có thể khởi kiện người ta. Đó lại là vụ một kiện khác”.

Quyền lợi của trẻ em và người già

Một bà mẹ bận rộn việc nhà, nhất thời sơ suất chẳng may làm con ngã xuống bể bơi và đứa bé qua đời. Đúng lúc đang đau đớn khôn nguôi thì bà mẹ nọ nhận được trát từ toà án vì tội “lơ là chức trách”, không làm hết trách nhiệm của người giám hộ. Bà sẽ phải đối mặt với một bản án hình sự.

Nhiều người có thể cho rằng việc này rõ ràng là không thấu tình đạt lý. Vừa mới chịu nỗi đau mất con, bà mẹ lại còn vì thế mà phải ngồi tù. Trên đời làm gì có chuyện hoang đường như vậy?

Lý do của quan tòa rất đơn giản. Bà mẹ không làm hết chức trách nên một sinh mạng bị mất đi ngoài ý muốn. Đây là điều pháp luật không cho phép. Một khi bà mẹ này bị xử tù, tác dụng răn đe của pháp luật sẽ khiến hàng ngàn hàng vạn bà mẹ khác phải tận tâm làm hết trách nhiệm trong việc bảo vệ con cái.

Người Mỹ quan niệm, “Khi bạn sinh ra một đứa con, trước tiên, đứa bé đó thuộc về chính nó. Nó có vô số quyền lợi ngay từ khi sinh ra, sống trong xã hội này. Bất kể nó có ý thức hay không, bất kể có lớn lên thành người hay không, thì xã hội này vẫn có tầng tầng lớp lớp luật pháp để bảo vệ nó”.

Bảo vệ quyền lợi trẻ em, đảm bảo sức khỏe người già, quyền lợi của người yếu thế thực sự là công việc chủ yếu, là nhiệm vụ quan trọng của chính phủ Mỹ. Cha mẹ một người bạn của tôi sau khi làm thủ tục định cư vĩnh viễn ở Mỹ giờ đây được nhà nước thanh toán toàn bộ chi phí khám chữa bệnh, ngay cả thuốc men cũng được gửi tận nhà. Thậm chí lắp cặp kính lão, máy trợ thính cũng được chính phủ bỏ tiền ra mua cho họ. Hơn nữa họ còn có thể đến các trung tâm hoạt động người cao tuổi, được hưởng chế độ đãi ngộ và bảo vệ đặc biệt dành cho người già.

Một hôm, sau khi kiểm tra chỗ ở của ông bà, người phụ trách trung tâm người cao tuổi đã yêu cầu bạn tôi cần phải cải tiến 3 chỗ. Bên giường các cụ phải lắp điện thoại có thể với tay đến được. Phòng ngủ phải có đèn ngủ thấp và bên bồn tắm phải có tay vịn an toàn bằng kim loại.

Khi bạn tôi trả lời đã biết rồi, người phụ trách trung tâm nói: “Chỉ biết thôi không được, anh phải nói cho chúng tôi biết khi nào anh sửa lỗi xong. Tôi phải đến kiểm tra lại”. Có người cho đây là việc nhỏ nhưng trên đời thực không có việc nào lớn hơn so với việc nhỏ này. Đó chính là “coi công việc thực sự là công việc, coi con người thực sự là con người”.

Phục vụ nhân dân

Nhà báo là vua không ngôi. Ý nói nếu không có bài báo của các hãng truyền thông vạch trần cái xấu thì chính quyền lợi dụng chức quyền làm điều ám muội sẽ chuyên chế, tham nhũng. Nhưng nhiều chính quyền thường lấy việc chống tội phạm để yêu cầu bảo mật nên tha hồ lợi dụng chức quyền làm điều ám muội.

Ở Mỹ, chỉ cần bỏ ra 10 đô la mua bộ thu radio vô tuyến, bạn có thể nhận được tất cả thông tin của cảnh sát.

“Hả? Vậy thì cảnh sát chẳng còn bí mật gì nữa à?”, một người bạn mới đến Mỹ không tài nào hiểu được.

“Họ cần bí mật gì cơ chứ? Họ phục vụ chúng ta”, có người trả lời.

“Thế thì chẳng phải loạn sao?”.

“Có gì mà loạn? Nếu công việc của cảnh sát chỉ riêng cảnh sát biết, người cũng đã bắt rồi, việc cũng đã xử lý xong rồi, lúc đó mới thông báo cho các nhà báo chúng ta thì thế mới là loạn. Lúc đó, ai biết việc đó là thật hay giả?”.

Chỉ một câu đơn giản rõ ràng: “Họ phục vụ chúng ta” đã đánh tan tất cả những cái cớ lợi dụng chức quyền làm điều mờ ám của những người thực thi quyền lực. Trấn áp tội phạm, bảo vệ xã hội là trách nhiệm của chính quyền. Làm thế nào bắt tội phạm trước con mắt theo dõi của mọi người, làm thế nào ngăn chặn mở rộng quyền lực, phòng chống lợi dụng chức quyền làm điều ám muội là vấn đề kỹ thuật mà các cơ quan quyền lực chính phủ phải tự giải quyết. Chính phủ phục vụ nhân dân là vấn đề nguyên tắc.

Sự quyết định của các tầng lớp dưới

Nước Mỹ là xã hội được xây dựng theo hướng từ trên xuống. “Có sự ủng hộ của nhân dân thành thị, anh có thể làm lãnh đạo thành phố. Có sự ủng hộ của cử tri bang, anh mới được làm thống đốc bang hoặc nghị sỹ. Có sự ủng hộ của cử tri toàn quốc, anh mới có thể làm Tổng thống”. Đây là khác biệt lớn nhất giữa xã hội Mỹ và xã hội Trung Quốc. Cơ chế này của Mỹ làm cho người dân sống thẳng thắn mạnh mẽ. Thái độ của quan chức vì dân phục vụ cũng không cần phải học tập, giáo dục, bởi vì bản thân cử tri đã là sợi dây sinh mạng của quan chức.

Điều đó có lúc làm người ta không thể tưởng tượng nổi. Thành phố Hillsborough, San Francisco không làm đèn đường, không mở cửa hàng, cửa hiệu. Việc này ngay cả thống đốc và Tổng thống cũng không thể can thiệp gì được. Cư dân ở thành phố này căn cứ vào đặc điểm địa lý đặc thù, nhu cầu cuộc sống của mình mà đã tự thông qua những điều ấy.

Năm 2006, Schwarzenegger, thống đốc bang California không đồng ý đặc xá miễn tội tử hình cho người da đen Williams bất chấp sự thỉnh nguyện của các đoàn thể quần chúng, thậm chí là can thiệp của Tổng thống. Cuối cùng bản án vẫn được thực thi. Do đó, ở Mỹ, các cấp chính quyền chỉ chịu trách nhiệm với cử tri theo khung của hiến pháp. Thống đốc không có quyền miễn nhiệm thị trưởng. Ngay cả Tổng thống cũng không có quyền miễn nhiệm thống đốc.

Tam quyền phân lập

Mỹ là quốc gia có ba cấp lập pháp: quốc gia, bang, thành phố (địa hạt), mỗi cấp ban hành luật pháp, quyền và trách nhiệm riêng của mình. Pháp luật quốc gia lấy nhân quyền làm nguyên tắc, quản lý các phương châm đối nội đối ngoại, các chính sách lớn. Luật pháp bang lấy nhân tính làm cơ sở, xử lý các tranh chấp dân sự, hình sự. Luật pháp thành phố (địa hạt) tôn trọng tình hình thực tế dân tình, giữ gìn bản sắc truyền thống.

Ba cấp lập pháp không phải quan hệ trên dưới trực thuộc, mà mỗi cấp phụ trách chức trách riêng của mình, cũng như cá dưới nước phân tầng rõ ràng, tầng trên, giữa, dưới, cũng có ba loại thức ăn khác nhau, không can thiệp lẫn nhau. Nếu bất chợt có tranh chấp xung đột, thì trái lại pháp luật cấp thấp hơn sẽ có tác dụng quyết định.

Đạo lý này cũng không khó giải thích, càng là luật pháp thấp hơn một cấp thì càng gần với người dân, hợp với tình người. Mà pháp luật cấp cao do tính trừu tượng của nó đã mất đi tính khả thi. Theo chiều dọc thì ba cấp lập pháp, mỗi cấp nắm giữ chức phận của mình. Theo chiều ngang thì pháp luật bang, pháp luật thành phố (địa hạt) cũng có khác nhau.

Đó là nguyên nhân vì sao nước Mỹ không có bộ giáo dục. Các luật hôn nhân, giao thông, thuế, dân sự, hình sự của các bang ít nhiều đều có sự khác nhau.

Hệ thống ấy nếu vận hành ở một quốc gia khác có lẽ sẽ gây loạn không chừng. Nhưng người Mỹ ở tầm lớn thì khẳng định nhân quyền, ở tầm trung thì thừa nhận nhân tính, ở tầm thấp hơn thì tôn trọng nguyên tắc địa phương, đã đáp ứng được mối quan hệ trên mọi lĩnh vực, đã vận hành chế độ ba cấp lập pháp thành thục điêu luyện.

Một nhà văn Trung Quốc sau khi đến Mỹ đã cảm khái nói: “Suốt 20 năm nay, càng đi sâu vào xã hội Mỹ, tôi không ngừng phát hiện thấy một sự thực rằng: thiết kế chế độ xã hội ở đây hoàn toàn là để giải quyết các loại vấn đề có thể xảy ra của nhân dân. Cũng có thể nói rằng, trong xã hội này, bất kể anh có xảy ra chuyện gì, rất khó mà cảm thấy mình lâm vào bước đường cùng, luôn luôn có con đường đang chờ đợi bạn”.

Có lẽ điều đó chính là lý do giải thích vì sao bất kể là nhân tài hay kẻ bất tài, người khôn hay kẻ dại cũng đều muốn di cư sang Mỹ. Đây chính là quốc gia mà bạn không bao giờ bị cảm thấy rơi vào bước đường cùng.