Đăng ngày 04-06-2019 Sửa đổi ngày 04-06-2019 14:18

Trên quảng trường Thiên An Môn ngày 16/05/2019.REUTERS/Thomas Peter

Cách nay 30 năm, cuộc biểu tình của sinh viên và công nhân Trung Quốc tại quảng trường Thiên An Môn bị đàn áp đẩm máu. Sự kiện chế độ huy động quân đội nổ súng vào thanh niên là bằng chứng đảng Cộng Sản Trung Quốc cố bám quyền lực bằng mọi giá và không dung thứ hay hoà giải với mọi khuynh hướng cải cách ở trong hay ngoài đảng. Ba mươi năm sau, họ vẫn còn nơm nớp lo sợ.

Kiểm duyệt mạng xã hội, câu lưu các nhà hoạt động nhân quyền, ngăn chận tự do thông tin : chính phủ Trung Quốc áp đặt một bức màn sắt nhân 30 năm vụ đàn áp phong trào dân chủ Thiên An Môn. Tưởng niệm nạn nhân bị quân đội đàn áp đêm mùng 03 rạng sáng mùng 04 tháng sáu năm 1989 là một điều cấm kỵ tại Trung Quốc.

AFP đương cử hai trường hợp cụ thể xảy ra vào sáng nay : một phóng viên của hãng tin Pháp muốn đến quảng trường Thiên An Môn thu hình lễ thượng kỳ mỗi ngày đã bị công an chận lại. Một phóng viên khác thuê phòng khách sạn có cửa sổ nhìn ra quảng trường bị đổi phòng vào phút chót với lý do phải sơn sửa lại.

Ai cũng có thể là kẻ thù

Bầu không khí còn căng thẳng hơn vì năm 2019 không phải chỉ có sự kiện 30 năm Thiên An Môn, mà còn trùng hợp với sinh nhật 70 năm chế độ Cộng sản, trong bối cảnh chiến tranh thương mại với Mỹ. Hàng loạt công dân bị xem là thuộc loại « nhạy cảm » bị đưa ra khỏi thủ đô. Trong số này có luật sư nhân quyền Phố Chí Cường, cựu giáo sư Đinh Từ Lâm, người phụ nữ đứng đầu hiệp hội các bà mẹ mất con trong vụ đàn áp 1989, nhà báo Cao Du, hay ông Bào Đồng, cựu thư ký của cố tổng bí thư Triệu Tử Dương, dù đã 86 tuổi, vẫn bị canh chừng 24 giờ trên 24 giờ.

Tuy huy động mọi biện pháp khống chế toàn diện, chính quyền Trung Quốc vẫn không yên tâm. Các phương tiện truyền thông hoàn toàn im lặng, trừ một bài trên Hoàn Cầu Thời Báo biện minh cho cuộc thảm sát, nhưng bằng tiếng Anh. Còn tuyên bố của bộ trưởng quốc phòng Ngụy Phượng Hoà ở Singapore, cũng để biện minh cho quyết định dùng vũ lực, không được loan tải hay trích dẫn tại Hoa lục.

Trong biến cố lịch sử phong trào Mùa Xuân Bắc Kinh, sinh viên và công nhân Trung Quốc hưởng ứng xu hướng cải cách trong đảng với hai nhân vật biểu tượng là tổng bí thư Hồ Diệu Bang và người kế nhiệm là Triệu Tử Dương. Cuối cùng là Hồ Diệu Bang bị cách chức và chết vì lên cơn đau tim. Triệu Tử Dương sau đó cũng bị phe Lý Bằng và Đặng Tiểu Bình cáo buộc « nhu nhược » và cách chức.

Theo nhận định của Bào Phác, con trai của nhà ly khai Bào Đồng, mà một thời là cánh tay mặt của cố tổng bí thư Triệu Tử Dương, sau cuộc đàn áp đẩm máu và truy bức đó, người dân Hoa lục không còn chấp nhận rủi ro xuống đường đòi dân chủ. Nhưng chế độ vẫn luôn cảm thấy bị đe dọa và không ngừng tăng cường các biện pháp khống chế xã hội.

Cả nước bị theo dõi

Một nhà tranh đấu có kinh nghiệm tù đày cho biết là đảng Cộng Sản tấn công vào bất cứ người nào bị xem là mối đe dọa cho chế độ. Xu hướng này tăng tốc kể từ khi Tập Cận Bình lên nắm quyền. Hơn 200 luật sư và nhà hoạt động bị bắt trong năm 2015 là một bằng chứng.

Nạn nhân được quốc tế biết đến nhiều nhất là Lưu Hiểu Ba, người chủ xướng « Hiến chương 2008 », khôi nguyên Nobel Hoà Bình 2010, chết vì bệnh ung thư gan vào năm 2017, vài ngày sau khi tạm ra khỏi nhà tù.

Biện pháp khống chế mới nhất là thiết lập mạng camera nhận diện và thu âm phát hiện quan điểm « trái luồng ».

Câu hỏi then chốt là chính sách trấn áp từ trong trứng nước có mang lại kết quả tuyệt đối hay không ? Trả lời Le Figaro, một giáo sư đại học Thanh Hoa, nguyên là sinh viên Thiên An Môn, e rằng Tập Cận Bình, với quy chế « hoàng đế mãn đời » sẽ tung ra một cuộc « cách mạng văn hóa » mới, lần này nhằm khống chế thành phần trí thức, học giả.

Trái lại, nhà hoạt động công đoàn Hàn Đông Phương, tị nạn ở Hồng Kông, tỏ ra lạc quan. Sự kiện trong năm 2017, hơn 50 sinh viên ban triết học Mác bị bắt giam vì tội đem « kiến thức » ra giúp công nhân thành lập công đoàn là dấu hiệu cho thấy thế hệ trẻ ở Hoa lục không phải ai cũng bị khẩu hiệu « làm giàu trước đã » đánh lừa.

---------------------------------------------------------------------------

---------- Forwarded message ---------
From: U.S. Department of State <usstatebpa@public.govdelivery.com>
Date: Mon, Jun 3, 2019 at 12:25 PM
Subject: On the 30th Anniversary of Tiananmen Square

Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ

Nhân kỷ niệm 30 năm biến cố Thiên An Môn

Ngày 4 tháng 6, chúng tôi vinh danh phong trào phản kháng anh hùng của người dân Trung Quốc được kết thúc vào ngày 4 tháng 6 năm 1989, khi lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc đưa xe tăng vào Quảng trường Thiên An Môn để đàn áp cách hung bạo các cuộc biểu tình ôn hòa đòi dân chủ, nhân quyền, và chấm dứt tham nhũng tràn lan. Hàng trăm ngàn người biểu tình tập trung tại Bắc Kinh và các thành phố khác trên khắp Trung Quốc, đã phải chịu đau khổ khi theo đuổi một tương lai tốt đẹp hơn cho đất nước của họ. Số người chết vẫn chưa rõ. Chúng tôi bày tỏ nỗi buồn sâu sắc với các gia đình vẫn đau khổ với những người thân yêu đã mất của họ, bao gồm cả những bà mẹ Thiên An Môn dũng cảm, những người chưa bao giờ ngừng tìm kiếm kẻ chịu trách nhiệm, mặc dù đã có những rủi ro cá nhân rất lớn. Các sự kiện của ba mươi năm trước vẫn khuấy động lương tâm của chúng ta và lương tâm của những người yêu tự do trên khắp thế giới.

Trong nhiều thập kỷ sau đó, Hoa Kỳ hy vọng rằng sự hội nhập của Trung Quốc vào hệ thống quốc tế sẽ dẫn đến một xã hội cởi mở hơn, khoan dung hơn. Những hy vọng đó đã bị tan vỡ. Nhà nước độc đảng Trung Quốc không chấp nhận những ai bất đồng chính kiến, họ đã chà đạp quyền con người để phục vụ lợi ích riêng của họ. Ngày nay, người dân Trung Quốc đã phải gánh chịu một đợt sóng lạm dụng mới, đặc biệt là ở Tân Cương, nơi giới lãnh đạo Cộng sản đang cố gắng bóp nghẹt văn hóa người Duy Ngô Nhĩ và dập tắt đức tin Hồi giáo, bao gồm cả việc giam giữ hơn một triệu thành viên các nhóm thiểu số Hồi giáo. Ngay cả khi đảng (cộng sản TQ) xây dựng một nhà nước giám sát chặt chẽ, các công dân Trung Quốc bình thường vẫn tiếp tục tìm cách thực thi quyền con người của mình, tổ chức các công đoàn độc lập, theo đuổi công lý thông qua hệ thống pháp luật và chỉ đơn giản là bày tỏ quan điểm của họ, mà nhiều người bị trừng phạt, bỏ tù và thậm chí bị tra tấn.

Chúng tôi chào mừng những anh hùng của người dân Trung Quốc đã dũng cảm đứng lên ba mươi năm trước tại Quảng trường Thiên An Môn để đòi hỏi quyền lợi của họ. Sự can đảm mẫu mực của họ đã là nguồn cảm hứng cho các thế hệ tương lai kêu gọi tự do và dân chủ trên toàn thế giới, bắt đầu bằng sự sụp đổ của Bức tường Berlin và sự kết thúc của chủ nghĩa cộng sản ở Đông Âu trong những tháng ngày tiếp theo.

Chúng tôi kêu gọi chính phủ Trung Quốc công bố công khai, đầy đủ về những người đã thiệt mạng hoặc mất tích để an ủi nhiều nạn nhân của chương lịch sử đen tối này. Một bước như vậy sẽ bắt đầu thể hiện sự sẵn sàng của Đảng Cộng sản TQ tôn trọng quyền con người và các quyền tự do cơ bản. Chúng tôi kêu gọi Trung Quốc trả tự do tất cả những người bị giam giữ để tìm cách thực thi các quyền tự do này, ngưng giam giữ tùy tiện và đảo ngược các chính sách phản tác dụng liên quan đến khủng bố với biểu hiện tôn giáo và chính trị. Hiến pháp riêng của Trung Quốc quy định rằng tất cả quyền lực thuộc về người dân. Lịch sử đã chỉ ra rằng các quốc gia sẽ hùng mạnh hơn nếu chính phủ đáp ứng với công dân của họ, tôn trọng luật pháp và bảo vệ các quyền con người và các quyền tự do cơ bản.

(Trích và phỏng dịch từ trang web của Bộ Ngoại Hoa Kỳ)

On the 30th Anniversary of Tiananmen Square

06/03/2019 12:09 PM EDT

Giới trẻ Trung Quốc "âm thầm" mơ tự do và dân chủ

Thanh HàĐăng ngày 03-06-2019 Sửa đổi ngày 03-06-2019 16:16

Sinh viên Trung Quốc giương biểu ngữ "Trao cho tôi tự do hay giết tôi " trong cuộc biểu tình tại Thiên An Môn, Bắc Kinh, ngày 14/05/1989REUTERS/Dominic Dudouble/File Photo

Đêm mồng 3 rạng sáng ngày 04/06/1989, phong trào dân chủ Mùa Xuân Bắc Kinh bị nhận chìm trong biển máu. 2600 người thiệt mạng theo thẩm định của Chữ Thập Đỏ Trung Quốc. Nhưng với chính quyền Bắc Kinh, số người chết không vượt quá 300. Đâu là sự thật ?

Ba thập niên đã trôi qua, với Bắc Kinh, Thiên An Môn vẫn là một đề tài cấm kỵ. Giới bảo vệ nhân quyền ở Trung Quốc "trải qua một mùa đông băng giá". Thanh niên nước này "im lặng mơ về tự do và dân chủ". Hồ sơ chính của Le Monde và Les Echos cùng trở lại với sự kiện "Thiên An Môn".

Ngược dòng thời gian, Le Monde đưa độc giả trở về với mùa xuân năm 1989 : ngày 15/04/1989 sinh viên Trung Quốc xuống đường sau cái chết đột ngột của cựu tổng bí thư đảng Cộng Sản Trung Quốc Hồ Diệu Bang, biểu tượng của phe cải tổ. Ngày 26 cùng tháng, xã luận của Nhân Dân Nhật Báo – cơ quan ngôn luận của Đảng, lên án một cuộc xuống đường mang tính "phản cách mạng". Theo Le Monde, bài xã luận đó đổ thêm dầu vào lửa. Ngày 13/05/1989, sinh viên tuyệt thực. Một tuần lễ sau chính quyền của Đặng Tiểu Bình ban hành thiết quân luật, triển khai 200.000 lính. Quân đội nhập cuộc, giành lại quyền kiểm soát tình hình. Hậu quả kèm theo là cuộc đàn áp trong đêm mồng 3 rạng sáng mồng 4 tháng 6 năm 1989.

Bắc Kinh : "Thiên An Môn là một sự cố"

Hàng triệu người xuống đường, ít nhất 2.600 người chết, nhưng Bắc Kinh vẫn xem đó chỉ là một "sự cố" trong dòng lịch sử êm ả của đảng Cộng Sản nước này

"30 năm sau Thiên An Môn, bộ máy kềm kẹp của chính quyền không thuyên giảm". Theo thông tín viên báo kinh tế Les Echos tại Bắc Kinh, chính quyền cộng sản Trung Quốc "nỗ lực xóa hết vết tích Thiên An Môn trên các trang mạng internet, trên các mạng xã hội, cấm mọi cuộc tập họp kỷ niệm các nạn nhân Thiên An Môn". Càng gần đến cái ngày nhậy cảm mồng 4 tháng 6, "cỗ máy đàn áp của đảng Cộng Sản Trung Quốc càng lợi hại, nhắm vào từ nhà trí thức đến giới bất đồng chính kiến, từ hiệp hội các Bà Mẹ Thiên An Môn đến gia đình các nạn nhân miệt mài đi tìm sự thật" về chuyện gì đã xảy ra trong đêm mồng 3 rạng sáng mồng 4 tháng 6 năm 1989.

Với chính quyền, phong trào dân chủ Mùa Xuân Bắc Kinh là một "cuộc nổi dậy chống cách mạng". Như bộ trưởng Quốc Phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa vừa trình bày tại diễn đàn an ninh châu Á Shangri-la vừa qua, Thiên An Môn là một "sự cố, một sự rối loạn về mặt chính trị và chính quyền trung ương đã đưa ra những quyết định đúng đắn để điều chỉnh sự rối loạn đó".

"Mùa đông băng giá"

Với các nhà bảo vệ nhân quyền Trung Quốc, "Mùa Xuân Bắc Kinh đã chóng tàn để nhường chỗ cho mùa đông băng giá", như tựa bài báo của Frédéric Lemaitre trên Le Monde. Mùa đông ấy còn trở nên khắc nghiệt hơn nữa kể từ khi ông Tập Cận Bình ngồi vào chiếc ghế lãnh đạo tối cao ở Bắc Kinh. Tháng 07/2015, khoảng 200 luật sư bảo vệ nhân quyền bị bắt trong một chiến dịch quy mô chưa từng thấy. Phần lớn trong số này đã được trả tự do hai năm sau, nhưng bị tước quyền hành nghề.

Dù vậy, từ cột mốc 1989, nhiều nhà trí thức Trung Quốc đã chọn đứng về phía những thành phần thấp cổ bé miệng, những con người bị cỗ máy kinh tế bỏ rơi.

Đành rằng, người ta không còn trông thấy một phong trào phản kháng rầm rộ và quy mô như ở Thiên An Môn năm nào, nhưng ở một mức độ khiêm tốn hơn, vẫn có những tiếng nói lên án những bất công trong xã hội.

Thời gian từ giữa thập niên 1990 cho đến sau Thế Vận Hội Bắc Kinh 2008, được các nhà đấu tranh Trung Quốc đánh giá là "thời gian dễ thở nhất". Để rồi, chính quyền "thắt lại" tất cả dưới thời ông Tập Cận Bình. Bộ máy kềm kẹp và kiểm duyệt của chính quyền len lỏi vào mỗi ngõ ngách trong xã hội, từ các trường đại học đến những hiệp hội bảo vệ nữ quyền ...

Khát vọng tự do và dân chủ của thanh niên

Một tài liệu lưu hành trong nội bộ đảng Cộng Sản Trung Quốc hồi năm 2013 được Le Monde trích dẫn ghi rõ : khái niệm xã hội dân sự là một thứ "công cụ của phương Tây dùng để chống phá Trung Quốc". Hai năm sau, hàng loạt các luật sư, các nhà bảo vệ nhân quyền, bảo vệ môi trường bị tống giam. Năm 2017 giải Nobel Hòa Bình đầu tiên của Trung Quốc, Lưu Hiểu Ba chết trong tù : Bắc Kinh chưa bao giờ tha thứ cho nhà lãnh đạo của phong trào Thiên An Môn này về cái tội soạn thảo Hiến Chương 08 đòi Trung Quốc dân chủ hóa đất nước.

Nhưng trong toàn cảnh đen tối ấy đối với những nhà đấu tranh vì dân chủ Trung Quốc, vẫn có một tia hy vọng. Một nghiên cứu mà theo Le Monde là đáng tin cậy cho thấy giới trẻ tại Trung Quốc vẫn rất quan tâm đến đời sống xã hội chung quanh, đến sự cấp bách bảo vệ môi trường thiên nhiên, đến các vấn đề về giới tính, và thậm chí là cả đến đời sống chính trị tại đất nước rộng lớn này.

Tài liệu nói trên chỉ ra rằng "thanh niên Trung Quốc không lý tưởng hóa mô hình dân chủ, không xem đó là chiếc đũa thần cho phép giải quyết tất cả những khó khăn trong cuộc sống, nhưng ít ra đó là một phương tiện để đem lại những đổi mới trong xã hội, những đổi mới cho đất nước".

Trong bài viết mang tựa đề "Tại Trung Quốc, giới trẻ âm thầm mơ ước tự do", báo Les Echos trích lời một cựu lãnh đạo sinh viên Thiên An Môn, ông Ngô Nhĩ Khai Hy (Wuer Kaixi), người Duy Ngô Nhĩ : "Khát vọng tự do của thanh niên Trung Quốc vẫn nguyên vẹn. Không vì cuộc sống sung túc hơn mà họ quên đi khát vọng dân chủ hay và tự do. Nhưng số này im lặng vì sợ hãi". Về phía chính quyền, cựu lãnh đạo phong trào sinh viên Trung Quốc này cho rằng, "Bắc Kinh liên tục gia tăng đàn áp mà vẫn luôn trong trạng thái lo âu". Les Echos bình luận : cũng vì nỗi ám ảnh đó, mà 30 năm đã trôi qua, Trung Quốc vẫn nỗ lực xóa đi mọi dấu vết trong ký ức tập thể hình ảnh một thanh niên gầy gò, đứng trước họng súng của bốn chiếc chiến xa ngay giữa quảng trường Thiên An Môn.

Đi tìm sự thật đến hơi thở cuối cùng

Cũng Les Echos có bài phóng sự rất cảm động về những Bà Mẹ Thiên An Môn. Frédéric Schaeffer đã tìm đến với một bà mẹ 82 tuổi. Bà đã mất đi đứa con trai duy nhất năm 1989 : 30 năm trước, con trai bà bị bắn một viên đạn vào đầu.

Từ đó đến nay, bà không ngừng đi tìm sự thật. Bà kể lại, khi Đặng Tiểu Bình ban hành thiết quân luật, không một ai tin rằng Quân Đội Giải Phóng Nhân Dân lại chĩa súng bắn vào tuổi trẻ, vào những đứa con của đất nước. Cũng bà mẹ già này kể lại hành trình đầy chông gai của khoảng ba trăm người cùng cảnh ngộ. Với năm tháng, nhóm của những người mẹ khát khao sự thật ấy thưa dần. Riêng bà cụ già tiếp phóng viên báo Les Echos cho biết "đến hơi thở cuối cùng vẫn đi tìm sự thật về cái chết của con trai" bà. Mỗi ngày bà cố gắng tập thể dục, cố giữ gìn sức khỏe, với hy vọng sống được cho đến ngày "sự thật về Thiên An Môn được phơi bày ".

Trung Quốc tấn công Liên Hiệp Quốc

Trong những tuần lễ sau vụ thảm sát Thiên An Môn, cộng đồng quốc tế đồng loạt trừng phạt Bắc Kinh. Nhưng trong ba thập niên qua, nhân quyền không còn là ưu tiên trong mắt của thế giới.

Trong bài viết mang tựa đề "Trung Quốc tấn công Liên Hiệp Quốc" trên Le Monde, các phóng viên của tờ báo chỉ ra rằng, Bắc Kinh không chỉ tìm cách ém nhẹm các cuộc thảo luận về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc mà còn chuyển sang thế tấn công, bằng cách áp đặt một số những "chuẩn mực" của mình với cộng đồng quốc tế. Trung Quốc phần nào thành công trong mục tiêu đó.

Là nước đông dân nhất địa cầu, là cường quốc quân sự, kinh tế đứng thứ hai trên thế giới, Trung Quốc muốn không bao giờ bị chỉ trích vì nhân quyền tại Liên Hiệp Quốc. Hơn thế nữa, phô trương những thành tích kinh tế để bịt miệng những người muốn chỉ trích chính sách nhân quyền của Bắc Kinh. Le Monde tiếc rằng người đầu tiên ở Liên Hiệp Quốc để cho Trung Quốc đạt được mục tiêu đó chính là tổng thư ký Antonio Guterres : tháng Giêng 2017 ông đã trải thảm đỏ đón Tập Cận Bình tại trụ sở Liên Hiệp Quốc. Đơn giản vì vài tháng trước đó, nhờ có tiếng nói của Trung Quốc mà nhà ngoại giao Bồ Đào Nha này được chỉ định để thanh thế nhà ngoại giao Hàn Quốc Ban Ki Moon.

Tháng 06/2018, Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc thông qua dự thảo nghị quyết do Bắc Kinh đề xuất. Tài liệu mang tên "Đóng góp cho phát triển vì lợi ích của tất cả các quyền con người". Một trong những điều khoản được nêu bật trong văn bản quy định, các bên phải "tôn trọng chính sách và những ưu tiên quốc gia". Thuật ngữ ngoại giao dùng để chỉ khái niệm "không can thiệp vào công việc nội bộ" của các nước thành viên. Khái niệm này luôn là một kim chỉ nam trong chính sách đối ngoại của Bắc Kinh.

Chưa hết, vẫn theo Le Monde, để chuẩn bị cho cuộc họp định kỳ về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc năm 2019, Bắc Kinh đã sách nhiễu Hội Đồng Nhân Quyền để biết xem liệu các nhà bất đồng chính kiến Trung Quốc bị Bắc Kinh đưa vào "danh sách khủng bố" có được mời đến Genève lần này hay không.

Tháng 10/2018 nhiều tổ chức phi chính phủ đã bất ngờ khám phá ra rằng, những báo cáo về tình trạng nhân quyền tại Trung Quốc đã bị "rút khỏi" trang mạng internet của Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc. Vài tuần lễ sau, một phiên bản "gọn gàng hơn" và đương nhiên là ít khắt khe với Bắc Kinh hơn, đã được đăng lại trên trang này !