Báo Mỹ: Những sai lầm từ đầu của chính quyền Trung Quốc khiến dịch virus Vũ Hán lan rộng

Bản đồ theo dõi dịch cúm nCov toàn cầu của Đại học John Hopkins ngày 3/2 (ảnh chụp màn hình/JHU CSSE).

Việc chính quyền Trung Quốc tìm cách che giấu tình hình thay vì sớm cảnh báo cho công chúng trong giai đoạn đi lại đông đúc dịp sát Tết là nguyên nhân khiến dịch bệnh lây lan mạnh như hiện nay, theo bình luận của tờ Washington Post.

Đó là vào thời điểm sát Tết nguyên đán và ông Pan Chuntao có thể cảm nhận được rõ bầu không khí lễ hội đang đến gần. Ông có nghe một vài báo cáo về một loại virus xuất hiện trong thành phố Vũ Hán, nhưng giới chức địa phương ra sức trấn an bởi chưa có bằng chứng cho thấy virus lây từ người sang người. Họ cũng không thông báo về trường hợp nhiễm mới trong nhiều ngày.

Ngày 16/1, người đàn ông 76 tuổi rời căn hộ hai phòng ngủ của mình để tham dự hội chợ do chính quyền tổ chức.

“Chúng tôi đã khuyên ông đừng đi bởi nghe một số tin đồn trên WeChat về việc các bác sĩ cũng bị nhiễm virus”, con rể của ông Pan, Zhang Siqiang, kể lại. “Nhưng ông ấy khăng khăng đòi đi. Ông còn nói “Chính phủ đã nói không vấn đề gì, không còn trường hợp nhiễm nữa””.

Ông Pan và con gái của ông giờ đây có thể nằm trong số hơn 14.000 người bị nhiễm chủng virus corona mới đã làm ít nhất 304 người tử vong ở Trung Quốc. Virus cũng lan sang hơn 20 quốc gia, làm gián đoạn nền kinh tế toàn cầu và đẩy 55 triệu người ở tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc vào tình trạng bị phong tỏa chưa từng thấy.

Bệnh viện Chữ Thập Đỏ Vũ Hán hôm 25/1, 5 ngày sau khi Trung Quốc thừa nhận chủng virus corona mới có thể lây từ người sang người (ảnh chụp màn hình/Khmerload).

Ông Pan cũng chỉ là một trong số hàng triệu người dân Trung Quốc phải vật lộn với cuộc sống thường nhật trong khoảng thời gian chủ chốt của dịch bệnh, từ trung tuần tháng 12/2019 tới trung tuần tháng 1/2020.

Đó là khoảng thời gian mà giới chức Trung Quốc bắt đầu nhận ra mối đe dọa dịch bệnh mới ở Vũ Hán nhưng lại không công bố thông tin cho người dân – ngay cả khi họ biết là sắp đến Tết nguyên đán, thời điểm mà hàng trăm triệu người Trung Quốc trở về quê ăn Tết trong dịp “Xuân Vận”.

Kết quả phân tích về những tuần đầu tiên – từ các tuyên bố chính thức, những dữ liệu bị rò rỉ của các chuyên gia y tế Trung Quốc, dữ liệu khoa học mới được công bố và các cuộc phỏng vấn với các quan chức y tế công cộng và các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm – đã cho thấy nhiều bước đi sai lầm bởi giới chức y tế nước này. 

Phân tích cũng cho thấy rõ rằng thói quan liêu vốn đặt sự bình ổn chính trị lên trên hết đã để cho virus lây lan xa hơn và nhanh hơn như thế nào.

“Rõ ràng là một hệ thống y tế công cộng mạnh hơn đã có thể giúp Trung Quốc tiết kiệm tiền bạc cũng như giữ được tính mạng của nhiều người”, Tom Frieden, cựu giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), nói với tờ Washington Post.

Các chuyên gia y tế cố từng cố gắng dấy hồi chuông cảnh báo về dịch bệnh đã bị cảnh sát bắt giữ. Truyền thông nhà nước không đề cập đến dịch bệnh trong nhiều tuần. Tất cả chỉ để duy trì sự ổn định, trong khi thực tế là một cuộc khủng hoảng đang trở nên tồi tệ.

Hệ thống y tế công của Trung Quốc đã được hiện đại hóa, nhưng hệ thống chính trị thì không”, Jude Blanchette, chuyên gia nghiên cứu về Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington, nhận định.

Ca bệnh đầu tiên

Vào khoảng trung tuần tháng 12, nhiều bệnh nhân ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc bắt đầu xuất hiện các triệu chứng giống bệnh cảm cúm như: Sốt cao, ho, khó thở.

Các triệu chứng gần giống như bệnh viêm phổi do virus. Nhưng các bác sĩ ở thành phố Vũ Hán, một trung tâm giao thông và công nghiệp gồm 11 triệu dân nằm ở trung tâm Trung Quốc, không thể xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Tin đồn về loại virus “bí ẩn” bắt đầu phát tán rộng trên mạng xã hội Trung Quốc, đặc biệt là trong cộng đồng y tế.

Giờ đây, rõ ràng là các quan chức Trung Quốc đã sớm biết có gì đó không ổn.

Hôm thứ Năm tuần trước (30/1), một bài viết được nhiều trang tin của Trung Quốc đăng tải dẫn lời một kỹ thuật viên giấu tên, người tuyên bố từng làm việc tại một phòng thí nghiệm có hợp đồng với nhiều bệnh viện, tiết lộ rằng công ty của ông đã nhận được nhiều mẫu bệnh phẩm từ Vũ Hán, sau đó đưa ra kết luận gây bàng hoàng ngay trong sáng ngày 26/12/2019: Các mẫu này chứa một chủng virus corona mới, giống virus SARS (hội chứng suy hô hấp cấp nặng) đến 87%.

Một ngày sau đó, các lãnh đạo phòng thí nghiệm đã tổ chức họp khẩn để báo cáo cho các quan chức y tế Vũ Hán và quản lý bệnh viện, vị kỹ thuật viên kể lại.

Báo cáo của kỹ thuật viên nọ bao gồm cả 6 bức ảnh chụp kết quả thí nghiệm, tuy nhiên chưa thể xác định một cách độc lập.

Điểm đáng chú ý là, các nhà khoa học bên ngoài Trung Quốc sau đó xác nhận trình tự bộ gene của chủng virus mới có sự tương đồng đáng kinh ngạc với virus gây bệnh SARS.

Đến chiều tối ngày 30/12, những báo cáo về chủng virus mới bắt đầu được công bố.

Vào lúc 17h43, Li Wenliang, bác sĩ nhãn khoa tại Bệnh viện Trung ương Vũ Hán, đã nói với các bạn học cũ tại trường y trong một phòng chat riêng riêng rằng 7 người đã nhiễm virus mà ông tin là SARS, và một trong số đó đã bị cách ly tại bệnh viện của ông.

Ông Li còn đăng tải một đoạn phân tích RNA cho thấy thấy “virus corona SARS” và vi khuẩn khu trú khắp trên đường thở của bệnh nhân, theo nội dung một cuộc trò chuyện mà sau đó đã được ông và các thành viên khác trong nhóm chia sẻ trên mạng.

Tối hôm đó, cơ quan y tế công cộng Vũ Hán đã có hành động.

Ủy ban y tế thành phố này đã gửi “thông báo khẩn” tới tất cả các bệnh viện về sự tồn tại của “một chủng bệnh viêm phổi không rõ nguyên nhân” – nhưng hoàn toàn không đề cập đến SARS hoặc virus corona – và chỉ đạo mọi bộ phận lập tức thống kê các trường hợp đã nhiễm bệnh và báo cáo lên trên.

Bác sĩ Li Wenliang 

27 ca nhiễm

Báo cáo chính thức đầu tiên về dịch bệnh “bí ẩn” ở Vũ Hán xuất hiện vào ngày 30/12, khi giới chức Trung Quốc xác nhận họ đang điều tra 27 trường hợp viêm phổi do virus.

Giới chức y tế Vũ Hán cho rằng dịch bệnh có liên quan đến chợ bán buôn hải sản Hoa Nam, điểm đến của những người tìm mua mọi loại động vật sống tại Vũ Hán, và họ nhanh chóng đóng cửa nơi này.

Giới chức Trung Quốc bắt đầu tìm kiếm những người có triệu chứng nhiễm bệnh lạ, nhưng chỉ tập trung vào những người bị viêm phổi và có mối liên hệ với chợ hải sản Hoa Nam. Họ không hề tìm kiếm những người mắc các bệnh hô hấp khác.

Khu chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán – địa điểm bị nghi là nơi bùng phát dịch. Chợ bị đóng cửa hôm 1/1 để “cải tạo”, theo truyền thông nhà nước (ảnh chụp màn hình/Time).

Chỉ mãi sau đó các nhà khoa học và giới chức Trung Quốc mới nghi ngờ rằng rất nhiều người có thể đã bị lây nhiễm. Song các bệnh nhân mà họ phát hiện ra chỉ bị sốt nhẹ và được bệnh viện trả về sau khi khám y tế qua loa, khiến chủng virus corona mới tiếp tục lan rộng, theo các chuyên gia.

Theo nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học New England, các nhà khoa học Trung Quốc sau đó xác nhận rằng “những biểu hiện nhẹ của bệnh” xuất hiện ở các bệnh nhân là một thách thức đối với việc kiểm soát dịch bệnh.

Ngày 31/12/2019, Trung Quốc đã thông báo cho văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại nước này về các trường hợp viêm phổi bí ẩn ở Vũ Hán. Giới chức WHO đã gửi cho Bắc Kinh một danh sách các câu hỏi về dịch bệnh và đề nghị hỗ trợ.

Và trong khi các nhà khoa học và chuyên gia y tế công ra sức để thu thập thêm thông tin về dịch bệnh, các cơ quan an ninh Trung Quốc lại ra sức ém nhẹm.

Trên hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã, cảnh sát đã đưa ra cảnh báo:

“Cảnh sát kêu gọi tất cả cư dân mạng không phao tin đồn, không phát tán tin đồn, không tin vào tin đồn”, chính quyền Vũ Hán nói, thêm rằng họ khuyến khích cư dân mạng “chung tay xây dựng một không gian mạng tươi sáng, hòa hợp”.

Ngày 1/1/2020, Cục Công an Vũ Hán đã triệu tập 8 người vì đăng tải và phát tán “tin đồn” về việc các bệnh viện ở thành phố này tiếp nhận các ca bệnh giống như SARS. Thông tin về các vụ bắt giữ được hãng tin Xinwen Lianbo đăng tải.

Tất cả 8 người bị giam giữ ngày hôm đó đều là các bác sĩ, bao gồm Li Wenliang, bác sĩ nhãn khoa ở Vũ Hán nói trên.

Wang Guangbao, bác sĩ phẫu thuật và là cây viết khoa học nổi tiếng ở miền Đông Trung Quốc, sau đó nói rằng chủng virus giống SARS trở thành đề tài thảo luận sôi nổi trong giới y khoa từ ngày 1/1, nhưng chính những vụ bắt giữ kể trên đã khiến nhiều người, trong đó có cả ông, không dám công khai bàn luận về nó.

“8 người đăng tải bị bắt giữ, điều đó khiến cho tất cả bác sĩ chúng tôi cảm thấy rất áp lực”, ông Wang nói.

Vũ Hán vắng tanh như “thành phố ma” sau lệnh phong tỏa (ảnh chụp màn hình Youtube/AFP News Agency).

59 ca lây nhiễm

Dưới sự theo dõi của thế giới, các nhà khoa học Trung Quốc chạy đua giải mã chủng virus mới. Ngày 9/1, khi 59 trường hợp nhiễm được ghi nhận, Trung Quốc tuyên bố rằng họ đã tách và thu được mẫu gien của chủng virus corona mới, đồng thời xác nhận những “tin đồn” trước đây rằng chủng virus mới có liên hệ với SARS và Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS) là sự thật.

Họ đăng tải thông tin trên kho lưu trữ dữ liệu gene cho phép công chúng truy cập, để các nhà khoa học có thể nhanh chóng phát triển các xét nghiệm chẩn đoán và xác nhận sự lây nhiễm ở người.

Công việc của các nhà khoa học Trung Quốc lúc đó được giới khoa học và chuyên gia y tế toàn cầu hoan nghênh – nhưng nhiều thông tin vẫn chưa rõ ràng.

Các nhà dịch tễ học cần biết chi tiết về thời điểm người ta mắc bệnh, các triệu chứng của họ và các đặc điểm nhân khẩu học khác, chẳng hạn như tuổi tác, giới tính và các bệnh lý nền khiến họ gia tăng nguy cơ mắc các bệnh về phổi cao hơn so với người khác.

Nắm được những thông tin này là cách tốt nhất để giới chuyên gia đưa ra những đánh giá về bệnh nhân trong giai đoạn đầu, để xác định tốc độ lây lan của virus và tỷ lệ gây tử vong của nó cao đến đâu.

“Chúng tôi cần biết rõ từng trường hợp vào thời điểm họ bắt đầu bị bệnh, để chúng tôi có thể xác định thời điểm mà bệnh dịch bắt đầu xảy ra”, Jennifer Nuzzo, nhà dịch tễ học và học giả cao cấp tại Trung tâm An ninh Y tế thuộc Đại học Johns Hopkins (Mỹ), nói.

Thế nhưng phải tới vài tuần sau đó, những thông tin quan trọng về những người nhiễm bệnh và thời điểm họ nhiễm bệnh mới được chuyển tới các nhà khoa học.

Hình ảnh virus corona Vũ Hán bị cô lập qua kính hiển vi (ảnh chụp màn hình/Daily Mail).

Nghiên cứu trên Tạp chí Y học New England, công bố hôm 29/1, về 425 bệnh nhân đầu tiên ở Vũ Hán bị bệnh từ ngày 10/12 đến ngày 4/1 cho thấy sự chậm trễ kéo dài trong việc đưa bệnh nhân nhập viện.

Những trường hợp được điều trị muộn thế này cho thấy các nhà nghiên cứu ở Trung Quốc gặp khó khăn trong việc phát hiện và cách ly sớm những người nhiễm bệnh, theo nhận định của các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Trung Quốc.

Trường hợp lây từ người sang người xảy ra sớm nhất là vào giữa tháng 12 và số ca bệnh đã tăng gấp đôi theo cấp số nhân cứ sau 7 ngày.

Thế nhưng ở Vũ Hán, giới chức thành phố lại tập trung vào một hội nghị của Đảng Cộng sản Trung Quốc, kéo dài từ ngày 11/1 đến 17/1. Trong khoảng thời gian đó, Ủy ban Y tế Vũ Hán mỗi ngày đều tuyên bố không có ca nhiễm mới hay tử vong?!

Nhưng đùng một cái vào lúc 0h10 ngày 18/1, Ủy ban Y tế Vũ Hán lại công bố 4 trường hợp nhiễm mới, tuy nhiên vẫn hạ thấp rủi ro lây nhiễm từ người sang người.

Thậm chí ngay cả khi các ca bệnh đầu tiên được ghi nhận ở Thái Lan và Hàn Quốc, giới chức Vũ Hán vẫn tổ chức nhiều hội chợ mua sắm trong kỳ nghỉ, giống như hội chợ mà ông Pan Chuntao đã đến. Họ cũng tổ chức một sự kiện ẩm thực cộng đồng ở trung tâm thành phố với sự tham dự của hơn 40.000 gia đình. Họ phân phát hàng trăm nghìn tấm vé vào cổng các điểm tham quan ở địa phương.

“Mọi chuyện đều là để không ghi nhận các ca nhiễm mới, không cho công chúng biết”, GS Dali Yang, học giả nổi tiếng về hệ thống quản trị Trung Quốc tại Đại học Chicago (Mỹ), bình luận.

Thiếu đi những cảnh báo rõ ràng của chính phủ, người dân Trung Quốc tự do đi lại và du lịch – cả ở trong lẫn ngoài lãnh thổ Trung Quốc.

Ông Yang Jun – một doanh nhân sáng giá trong ngành công nghiệp quang điện – đã tham dự một cuộc họp ở Vũ Hán vào ngày 6/1 và trở về nhà một tuần sau đó trên chuyến tàu đến Bắc Kinh có đi qua Thượng Hải.

Một ngày trước khi phải nhập viện, ông Yang còn tham dự một sự kiện ở trường học cùng con gái mình và ngồi chung trong một giảng đường với sự góp mặt của hàng trăm bậc phụ huynh khác – theo một tuyên bố của ngôi trường ở Bắc Kinh, trong đó đề nghị cách ly tất cả các bậc phụ huynh từng tham gia sự kiện trên.

Ông Yang đã qua đời vào tuần trước.

Các nhân viên y tế đưa một bệnh nhân nhập viện tại Vũ Hán hôm 25/1 (ảnh chụp màn hình/New York Times).

221 ca nhiễm bệnh

Ngày 20/1, trong lúc hơn 400 triệu người dân Trung Quốc chuẩn bị trở về quê đón Tết nguyên đán, bầu không khí bắt đầu thay đổi.

Lần đầu tiên vào buổi sáng hôm đó, giới chức y tế Vũ Hán đã thay đổi cách diễn đạt trong các tuyên bố hàng ngày của họ, không đề cập đến việc “lây từ người sang người một cách hạn chế” như trước đây.

Cùng trong ngày đó, bác sĩ chuyên khoa phổi nổi tiếng Zhong Nanshan, 83 tuổi, người từng tham gia khống chế dịch SARS và được coi là anh hùng dân tộc, xuất hiện trên truyền thông nhà nước để tuyên bố rằng virus corona chủng mới có thể thực sự lây từ người sang người.

Chính quyền Bắc Kinh cuối cùng cũng tiết lộ thêm về tình hình dịch bệnh.

Trong suốt nhiều tuần liền, tờ báo chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc, Nhân dân Nhật báo (People’s Daily), chỉ tập trung đăng tải thông tin về chương trình nghị sự của Chủ tịch Tập Cận Bình trong năm 2020. Nhưng lần đầu tiên trong ngày 21/1, tờ báo này đề cập tới dịch bệnh Vũ Hán cùng các chỉ thị mà ông Tập đưa ra để ngăn chặn dịch bệnh trên trang 2. Bài viết cũng chỉ ra 224 ca bệnh trên toàn quốc và bệnh đã lan sang Thái Lan, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Chính phủ dường như đã nhận ra cuộc khủng hoảng đang cận kề. Trong vài ngày, toàn bộ Vũ Hán và một số thành phố lân cận – khu vực có tổng dân số hơn 50 triệu người – bị phong tỏa trong nỗ lực chưa từng có để khống chế sự lây lan.

Giới chức khởi công xây dựng ít nhất 3 bệnh viện dã chiến tại Vũ Hán. Xe buýt liên tỉnh trên toàn quốc bị cấm hoạt động. Nhiều thành phố kéo dài kỳ nghỉ Tết, lùi lại học kỳ mùa xuân và khuyến khích cư dân không trở lại làm việc ngay. Các bệnh viện trên cả nước đã cử các đội y tế tình nguyện vào khu vực cách ly để hỗ trợ.

Hiện trường địa điểm xây bệnh viện dã chiến tại Vũ Hán (ảnh chụp màn hình/Reuters).

4.500 ca lây nhiễm

Trong lúc con số trường hợp nhiễm đã lên tới 4.500, giới chức Vũ Hán và nhiều thành phố khác mới bắt đầu công khai nhận lỗi – và cả đổ lỗi.

Trong cuộc phỏng vấn trên truyền thông nhà nước hôm 27/1, Thị trưởng Vũ Hán Chu Tiên Vượng nói ông không được cấp trên cho phép tiết lộ về dịch bệnh sớm hơn. Ngày 31/1, bí thư đảng ủy Vũ Hán thừa nhận trách nhiệm là đã ra lệnh hạn chế di chuyển quá chậm trễ.

“Nếu xã hội lúc đó tin vào những ‘tin đồn’ đó và đeo khẩu trang, sử dụng chất khử trùng và tránh đi đến chợ bán động vật hoang dã như thể đang có dịch SARS, có lẽ chúng ta sẽ có thể kiểm soát tốt hơn virus corona hôm nay”, tòa án tối cao Vũ Hán nói.

Ông Li Wenliang, bác sĩ nhãn khoa bị giam giữ, đã được cảnh sát Vũ Hán thả ra vào ngày 3/1 sau khi ký một văn bản thừa nhận ông đã thực hiện “các hành vi bất hợp pháp”. Ông đã trở lại làm việc nhưng chính ông cũng bị nhiễm virus corona.

Hiện tại, ông đang được chăm sóc đặc biệt ngay tại nơi làm việc của mình, Bệnh viện Trung ương Vũ Hán.

Bác sĩ Li Wenliang tại bệnh viện hôm 31/1 

12.000 trường hợp lây nhiễm và vẫn tiếp tục gia tăng

Bên trong khu cách ly, các bệnh viện đã công khai kêu gọi trên mạng xã hội nhờ quyên góp các trang thiết bị cơ bản như khẩu trang và đồ bảo hộ. Rất nhiều người dân Vũ Hán cho biết có sự thiếu hụt nghiêm trọng dụng cụ xét nghiệm, làm tăng khả năng số lượng ca bệnh thực sự lớn hơn nhiều so với số liệu được các quan chức Trung Quốc công bố.

Sau khi các bệnh viện ở thành phố tràn ngập người đến yêu cầu xét nghiệm virus corona, chính quyền địa phương tuần này tuyên bố các bệnh viện sẽ chỉ kiểm tra những người có triệu chứng nghiêm trọng và được giới thiệu từ các bệnh viện nhỏ hơn.

Các bệnh nhân nhiễm virus corona giờ bị nhồi nhét trong các phòng bệnh viện chật cứng, nhiều giường bệnh bị chuyển ra hành lang do hết phòng. Một số bệnh nhân tử vong ngay trong khu vực chờ đợi; ông Chen Qiushi, một vlogger nổi tiếng của Trung Quốc, người đã tới và quay phim tư liệu về các bệnh viện ở Vũ Hán, nói.

Thi thể tại hành lang bệnh viện Vũ Hán:

Ông Pan Chuntao trở về nhà từ hội chợ mua sắm Vũ Hán và phát sốt 6 ngày sau đó. Con gái của ông, Pan Xia, bị ốm vào ngày hôm sau và cơn ho của chị ngày càng trầm trọng hơn, theo người con rể Zhang Siqiang, người từng khuyên vợ của mình không nên đi ra ngoài vào ngày 16/1, kể lại.

Trong tuần trước, Zhang đã cách ly cha vợ và vợ của mình ở 2 phòng ngủ khác nhau, trong khi anh và mẹ vợ phải ngủ tại phòng khách. Họ chuyển thức ăn vào cho hai người bệnh ba lần một ngày.

Sau rất nhiều lần liều mình bước ra ngoài các con phố vắng người để xếp hàng tại Bệnh viện Số 7 của Vũ Hán, anh Zhang cuối cùng đã nhận được một bộ xét nghiệm virus corona vào ngày 1/2.

“Tôi có thể quả quyết rằng những thông tin sai lệch từ đầu của chính quyền đã gây ra tình cảnh của chúng tôi hôm nay. Việc đó không chỉ gây tổn hại cho gia đình tôi, mà còn cho nhiều người khác nữa”, anh Zhang nói.

Đại dịch virus corona: Chính quyền Trung Quốc tự gây nguy hiểm cho mình

Hiện tại, tất cả các tỉnh của Trung Quốc đều có người mắc viêm phổi cấp do virus corona. Dịch bệnh đã lan tới ít nhất 26 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới (ảnh chụp tại Bắc Kinh, Trung Quốc / Zhang kaiyv / Unsplash).

Dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona đã khiến Trung Quốc ngày càng bị cô lập. Từ châu Á, châu Âu đến Australia, Mỹ, hàng loạt quốc gia từ chối mọi hành khách đến từ Trung Quốc đại lục trong bối cảnh số người lây nhiễm vẫn tăng nhanh. Bên cạnh đó, dịch bệnh lần này cũng khiến cho chính quyền Trung Quốc lâm vào thế hiểm nguy.

Đổ vỡ lòng tin của công chúng và cộng đồng quốc tế

Ngay từ đầu, giới chức chính quyền Trung Quốc đã che giấu thông tin, trong vòng 6 ngày từ 11/01 – 16/01/2020 họ giữ nguyên số ca mắc ở mức 41. Chỉ sau khi lãnh đạo tối cao của họ, tổng bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình lên tiếng, số ca mắc được báo cáo mới tăng vọt. Đến ngày 02/02/2020, đã là 14.380 với 304 người tử vong. Nhưng con số này so với thông tin cư dân từ Vũ Hán tiết lộ và dự đoán theo mô hình của các nhà khoa học Anh vẫn còn thấp hơn nhiều. Nguồn tin từ NTD cho biết, các nhà hoả táng tại Vũ Hán đang hoạt động 24/24 giờ mỗi ngày. Với công suất của tất cả các lò hoả táng tại Vũ Hán, đang có từ 112 – 224 người tử vong chỉ riêng tại đây mỗi ngày.

Trên các mạng xã hội, ngoài các thông tin rò rỉ từ cư dân và nhân viên y tế tại Vũ Hán, công chúng Trung Quốc ngày càng tỏ thái độ giận dữ với chính quyền Trung Quốc. Trần Thu Thực, một Youtuber cho biết “không phải ai cũng bị tẩy não” và kêu gọi sự trợ giúp từ các nước tiên tiến với người dân Trung Quốc: “Cho dù thời gian qua chính quyền Trung Quốc đã có những lời nói ngạo mạn, khó nghe nhưng đó không phải đại diện cho tiếng lòng của người dân Trung Quốc. Dẫu chúng tôi biết rằng, kể cả các vị giúp Trung Quốc vượt qua được kiếp nạn này thì chính quyền Trung Quốc cũng sẽ tiếp tục mắng chửi các vị là “thế lực thù địch phương tây”. Nhưng biết phải làm sao, bản chất của chính quyền Trung Quốc là như vậy”.

Có thể nói, chỉ sau một thời gian ngắn diễn biến về dịch virus corona mới, lòng tin của công chúng Trung Quốc và cộng đồng quốc tế với chính quyền nước này đã hoàn toàn đổ vỡ. Bởi vì mức độ internet ngày nay đã hoàn toàn khác so với giai đoạn năm 2003 khi họ che giấu dịch SARS. Nhưng nói dối đã trở thành đặc tính của chính quyền Trung Quốc, cho nên dù bằng cách nào cũng không thể thay đổi được.

Tưởng mình là ‘vĩ đại’ thông qua phát triển kinh tế

Chính quyền Trung Quốc trong mấy chục năm qua đều lấy phát triển kinh tế để tô vẽ cho hình ảnh của bản thân là “vĩ đại, quang vinh và đúng đắn”. Thực chất là sự tăng trưởng kinh tế Trung Quốc là do người dân được nới lỏng nên phát huy được năng lực của họ, đồng thời chính sách cưỡng ép chuyển giao công nghệ và gián điệp công nghệ của chính quyền Trung Quốc đã giúp Trung Quốc có được công nghệ tầm trung với giá rẻ. Nhưng với tình trạng tăng trưởng đã chậm lại về mức thấp nhất trong gần 30 năm, nay lại thêm ảnh hưởng nặng nề từ dịch bệnh, khó khăn mà nền kinh tế Trung Quốc phải đối diện sẽ chưa thể đo lường.

Sự phong toả và hạn chế đi lại tại nhiều tỉnh thành Trung Quốc hiện đã làm đình trệ hoàn toàn các hoạt động kinh tế. Các nhà kinh tế của Nomura ước tính tốc độ tăng trưởng GDP của Trung Quốc trong quý I/2020 có thể giảm 2% từ mức 6,1% của năm 2019. Chỉ số chứng khoán Thượng Hải Shanghai Composite chỉ trong hai ngày giao dịch từ 22 – 23/01/2020 ngay sau khi Vũ Hán bị phong toả đã giảm từ 2,74% (tạm nghỉ giao dịch vì Tết Nguyên đán). Chỉ số Hang Seng của Hong Kong từ 22/01/2020 đến 31/01/2020 mất tới 9,4% từ 17 – 31/01/2020. Các chỉ số chính toàn cầu đều giảm tuỳ theo mức độ liên hệ với nền kinh tế Trung Quốc. Nhiều công ty toàn cầu đã đóng cửa tất cả các văn phòng và tạm ngưng hoạt động với các nhà máy tại Trung Quốc. Có thể nói, chuỗi cung ứng toàn cầu với sự tham gia của nền kinh tế Trung Quốc đã tạm thời ngưng trệ. Có thể nói, các nỗ lực của chính quyền Trung Quốc tô vẽ cho sự phát triển kinh tế đang bị đổ xuống sông xuống biển.

Mua chuộc và lũng đoạn Tổ chức Y tế thế giới (WHO)

Sau đại dịch SARS năm 2003, chính quyền Trung Quốc đã từng bị tổ chức Y tế thế giới (WHO) chỉ trích vì giấu diếm thông tin khiến dịch bùng phát. Đến năm 2006, chính quyền Trung Quốc đã tìm cách để Trần Phùng Phú Trân, cựu bộ trưởng bộ y tế Hồng Kông, trúng cử chức Tổng giám đốc WHO. Từ đó, WHO đã bị lũng đoạn bởi chính quyền Trung Quốc. Sau khi miễn nhiệm khỏi WHO năm 2017, Trần Phùng Phú Trân được giữ chức vụ thường ủy Hội nghị Hiệp thương Chính trị ĐCSTQ. Ngày 18/12/2018, giới quan chức báo cáo rằng: Trung ương, Quốc vụ viện ĐCSTQ tặng cho “đồng chí” Trần Phùng Phú Trân danh hiệu cải cách tiên phong, và trao tặng “huy chương cải cách tiên phong”. Điều này cũng giải thích tại sao WHO thường phủ nhận việc chính quyền ĐCSTQ mổ cướp nội tạng của người dân.

Ngày 23/01/2020, sau khi chính quyền Trung Quốc phong toả Vũ Hán, WHO họp khẩn tại Genève – Thuỵ Sĩ. Sau đó, Tổng giám đốc WHO – ông Tedros Adhanom Ghebreyesus, người Ethiopia cho biết việc tuyên bố dịch virus corona mới là “Sự kiện y tế cộng đồng đột biến được quốc tế quan tâm” vẫn còn quá sớm. Ông này còn liên tục đánh giá các biện pháp của chính quyền Trung Quốc là “có khả năng ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh”. Mãi cho tới ngày 31/1, WHO mới buộc phải tuyên bố “Tình trạng khẩn cấp y tế công cộng quốc tế (PHEIC)”. Nhưng người ta dễ dàng nhận thấy các động thái của WHO đều luôn “tương thích” với các tuyên bố và động thái của chính quyền Trung Quốc.

Cái giá phải trả cho việc chính quyền Trung Quốc lũng đoạn WHO là sức khoẻ của người dân khắp thế giới. Bởi vì khi các quốc gia vẫn căn cứ vào động thái của WHO để ứng phó với dịch thì thông tin sai lệch của WHO sẽ khiến cả thế giới sai lầm. Con số 5 triệu người đã rời khỏi Vũ Hán đi khắp thế giới kể từ khi có dịch, là một trong những hậu quả từ hành động lũng đoạn WHO của chính quyền Trung Quốc. Việc nhiều quốc gia mấy ngày gần đây cấm nhập cảnh đối với người tới từ Vũ Hán và thậm chí từ cả Trung Quốc có thể đã quá muộn để ngăn chặn dịch lây lan.

Có thể nói, mục tiêu “duy trì sự ổn định” để đảm bảo quyền lực của ĐCSTQ đã để lại hậu quả không chỉ cho thế giới mà còn khôn lường cho bản thân ĐCSTQ. Việc che giấu thông tin đang gây hoang mang trên khắp Trung Quốc. Tình trạng phong toả nếu kéo dài, việc đáp ứng các nhu cầu thiết yếu về ăn, uống, y tế khẩn cấp của hàng trăm triệu người có thể dẫn đến bất ổn xã hội. Nếu diễn biến dịch còn phức tạp, và với thái độ cực đoan của dân chúng đã dưỡng thành trong chế độ của ĐCSTQ, thì sự hoảng loạn mất kiểm soát có thể xảy ra. Những điều mà ĐCSTQ lo sợ nhất, đó là sự mất niềm tin của công chúng trong nước và quốc tế, sự vỡ trận về kinh tế và tình trạng hoảng loạn dây chuyền trong xã hội đang làm cho nguy cơ sụp đổ của ĐCSTQ hiện hữu hơn bao giờ hết.