Nước cờ vây của Tàu!!!???

Năm 2049, chỉ hơn ba thập niên nữa, giấc mộng báchủ của Trung Quốc có thể được hoàn thành, theo một trong những chuyên gia kinhnghiệm hàng đầu về Trung Quốc tại Hoa Kỳ, tiến sĩ Michael Pillsbury [1]. Làngười từng làm việc trực tiếp với tầng lãnh đạo cao nhất trong chính quyền củaHoa Kỳ và Trung Quốc trên bốn thập niên qua, từ Richard Nixon, Henry Kissingervào cuối thập niên 1960 đầu thập niên 1970 mở đường cho chính sách bìnhthường hoá quan hệ với Mao Trạch Đông, Chu Ân Lai của Trung Quốc, cho đến cácgiới lãnh đạo chính trị, ngoại giao và quân sự của cả hai bên mãi gần đây, ôngPillsbury đã tiết lộ nhiều bí mật quốc gia mà có lẽ chưa có cuốn sách tiền lệnào như thế.

Cuộc chạy đua 100 năm.

Trong “Cuộc chạy đua Marathon 100 năm, các chiến lược bí mậtcủa Trung Quốc để thay thế Hoa Kỳ trong vai trò siêu cường quốc toàn cầu”, ôngPillsbury đã trình bày chi tiết các mưu kế của Bắc Kinh trong việc chủ động bậcđèn xanh để sẵn sàng bắt tay với Hoa Kỳ hầu chống lại Liên Bang Sô Viết thờiđó. Pillsbury là người nắm giữa các vai trò then chốt của chính phủ Hoa Kỳ,khởi đầu trong chức vụ tình báo tại Liên Hiệp Quốc đối với Liên Sô, và sau đócho cả FBI và CIA, lại rành rõi tiếng Hán với sự hiểu biết sâu sắc của các ýnghĩa thâm sâu và bí ẩn trong ngôn ngữ ngoại giao, và nghiên cứu tỉ mỉ cáccuốn Tôn Tử Binh Pháp, Tam Quốc Chí và các tài liệu mật quốc gia hàng đầu bằngtiếng Hán mà ông đã thu thập được trên bốn thập niên qua.

Pillsbury đã kết luận rằng tất cả các lãnh đạo của Hoa Kỳ từthời Nixon và Kissinger cho đến nay đều đánh giá sai lầm về chủ trương và mụcđích của Trung Quốc. Pillsbury cũng đưa ra các bằng chứng chấn động như cácquyết định của Henry Kissinger hay Jimmy Carter, chẳng hạn, trong việc sẵn sàngyểm trợ Trung Quốc về nhiều mặt, nhất là khoa học kỹ thuật, để hiện đại hoáquốc gia này. Nhưng rồi chính Pillsbury, người chủ trương ủng hộ chính sách yểmtrợ và phát triển Trung Quốc ngay từ đầu, đã công khai thừa nhận là mình sailầm hoàn toàn, và thế giới nên cẩn trọng với một nước Trung Quốc mà phe diềuhâu trong giới lãnh đạo của họ hiện nay đã chủ yếu sử dụng biện pháp kỹ xảo,trí trá (deception) - những kỹ thuật mà họ nghiên cứu kỹ lưỡng từ lịch sửngàn năm trước trong thời chiến quốc của họ - để áp dụng cho hoàn cảnh hôm nay.

Không cần và không nên chờ đến ba thập niên nữa, tức kỷniệm 100 năm thành lập Đảng Cộng Sản Trung Quốc năm 2049, để đánh giá về nhữnggì ông Pillsbury trình bày trong tác phẩm này. Nhìn vào những gì TrungQuốc đã và đang làm trong những thập niên qua và trong thời gian tớithì nỗi lo âu cho một tương lai bất định đang ngày càng gia tăng.

Sau khi thay thế Mao Trạch Đông, Đặng Tiểu Bình đã yêu cầuHoa Kỳ trợ giúp Trung Quốc phát triển khả năng khoa học kỹ thuật của họ vìhọ Đặng biết rõ sức mạnh của quốc gia tuỳ thuộc vào mặt này [2]. TheoPillsbury thì sau chuyến viếng thăm của họ Đặng tại Hoa Kỳ năm 1979, TrungQuốc gửi 50 sinh viên đầu tiên sang Hoa Kỳ du học, và trong vòng năm năm vềsau, Trung Quốc đã gửi 19 ngàn sinh viên sang Hoa Kỳ chủ yếu học các ngành kỹsư, khoa học vật lý và khoa học y tế, và con số sinh viên du học về sau cànggia tăng. Carter ký Sắc lệnh Tổng thống 43, năm 1978 chuyển nhượng cácphát triển khoa học và kỹ thuật cho Trung Quốc trong lĩnh vực giáodục, năng lượng, nông nghiệp, không gian, địa khoa học, thương mại, và ytế công cộng.

Ronald Reagan ký quyết định NSDD 11 năm cho phép NgũGiác Đài kỹ thuật tối tân về tên lửa, không gian, hải quân, bộ binhđể chuyển hoá Quân đội Giải phóng Nhân dân thành lực lượng chiến đấutầm vóc quốc tế. Tóm lại, Hoa Kỳ đã góp phần lớn lao trong việctạo nên sức mạnh của Trung Quốc như đang thấy hiện nay.

Nhờ khoa học kỹ thuật làm nền tảng cho sự hiện đại hoá vàphát triển kinh tế của đất nước, Trung Quốc đã tiếp tục đầu tư không ngừng chokhoa học kỹ thuật vì họ thấy rõ nó là vũ khí lợi hại hàng đầu của quốc gia.Trung Quốc đã chuẩn bị kỹ càng cho cuộc Cách mạng Công nghiệp Bốn, đặc biệt đểnắm phần chủ động và ưu thế về mặt tự động hoá (automation) và trí tuệ nhân tạo(Artificial Intelligence, AI).

Ngoài Hoa Kỳ là nước dẫn đầu về AI hiện nay, lãnh đạo hàngđầu Trung Quốc không hề dấu tham vọng đi đầu trong mặt trận này vào năm 2030[3]. Tuy Hoa Kỳ hiện chiếm giữ số chuyên gia AI cao nhất thế giới, số lượngnghiên cứu tại Trung Quốc đang dần bắt kịp Hoa Kỳ. Trong khi ngân sách cho Nềntảng Khoa học Quốc gia của Hoa Kỳ bị cắt giảm 10 phần trăm xuống còn 175 triệuđô la thì ngân sách dự chi của Trung Quốc vào năm 2030 cho AI là 100 tỷ đô la.Sự chênh lệch về ngân sách đầu tư cho nền khoa học kỹ thuật quốc gia như thếhiển nhiên sẽ dẫn đến kết quả khác nhau vào năm 2030.

Trung Quốc còn chuẩn bị chu đáo về mọi mặt cho sự trổi dậycủa mình, từ kinh tế, chính trị, ngoại giao, văn hoá, giáo dục cho đến quân sự,trong và ngoài lãnh thổ Trung Quốc, trên đất liền, trên biển, trên không gian,xuyên lục địa, cả địa cực và trên không gian xa như mặt trăng. Họ không chỉ họckhoa học kỹ thuật của Hoa Kỳ mà còn là kẻ ăn cắp sở hữu trí tuệ hàng đầu [4],và nghiên cứu mọi đường đi nước bước làm sao Hoa Kỳ trở thành siêu cường quốctừ đầu thế kỷ 20 cho đến nay.

Ngoài sự phô trương sức mạnh hải quân Trung Quốc qua việc đưaquân sĩ và vũ khí tới các quần đảo nhân tạo tại Biển Đông mà họ đã bồi đắp tạiHoàng Sa và Trường Sa gần đây, Trung Quốc đã đẩy mạnh việc xây dựng các căn cứhải quân ở vùng biển Ấn Độ Dương. Những nỗ lực này nằm trong dự án tham vọngthế kỷ Vành đai và Con đường (BRI) của họ. Djibouti là căn cứ hải quân đầutiên, căn cứ thứ hai có thể nằm gần Gwadar, phía Tây Pakistan, và cách đó 60cây số về phía tây là căn cứ quân sự khác có tên Jiwani [5]. Nhiều địa thếchiến lược khác cũng được cân nhắc, như Hambantota thuộc Nam Sri Lanka hay cácđảo Maldives thuộc Nam Ấn Độ v.v…

Cảng Kyaukpyu tại Rakhine State thuộc Miến Điện cũng đang nằmtrong tầm tay của Trung Quốc để biến thành căn cứ quân sự [6]. Nhưng Trung Quốcsẽ cần nhiều căn cứ hải quân và không quân xuyên vùng Ấn Độ Dương để xây dựngmột mạng lưới tạo cho họ nhiều lựa chọn hơn và lợi thế chiến lược để có thểlàm bá chủ.

Trong vòng chỉ hơn mười năm, từ một quốc gia đóng vai tròkhông đáng kể, Trung Quốc đã trở thành một quốc gia thành viên có hạng của cực(Nam Cực và Bắc Cực). Gọi chung là polar states, là những nước có sức mạnh vềquân sự, kinh tế và khoa học [7]. Trung Quốc đã có đội ngũ nghiên cứu, đủ máymóc dụng cụ và đã xây dựng một số căn cứ tại các cực này. Họ sẽ tiếp tục khaidụng ba địa bàn chiến lược mới là các vùng cực Nam và Bắc này, các vùng biểnsâu và không gian ngoài vũ trụ để tìm tài nguyên mới để thực hiện giấc mộngcủa họ. Đưa robot lên phía bên kia của mặt trăng dự tính thực hiện cuối nămnay là nằm trong chủ trương đó của Trung Quốc để từng bước mở rộng “lãnhthổ” [8].

Thế cờ vây.

Theo Pillsbury, một trong những chiến lược vĩ mô củaTrung Quốc là thế trận ngang – dọc (horizontal – vertical), được ápdụng cho tình huống khi cần phải bao vây đối thủ/kẻ thù bằng cáchxây dựng thế liên minh, cùng lúc đó phá vỡ thế liên minh của đốithủ/kẻ thù để không bị bao vây. Sử dụng mọi chiến lược và biệnpháp trí trá nhất, bất ngờ nhất, để đạt cho được mục tiêu, là cáchthức của phe diều hâu Trung Quốc hiện nay. Thế cờ wei qi, tên tiếng Anhlà “go” game, tiếng Việt là cờ vây, thể hiện suy nghĩ này của họ.

Trung Quốc là sư tổ của cờ vây, họ đã chế ra nó và chơi nótrên hai ngàn rưỡi năm nay. Ngày nay họ chơi nó ở kỹ thuật còn nhuần nhuyễn hơnnữa: dương đông, kích tây; tằm ăn dâu (mà chữ tiếng Anh có nghĩa tươngđồng là salami slicing strategy). Thế cờ của họ ngày nay tinh vi đến độ họđi cờ rồi, đối thủ cũng không biết họ đã đi, và đã giăng bẫy bao vây khắp nơira sao. Sáu năm về trước, thế giới bán tin bán nghi hành động lấnlướt của Trung Quốc tại Biển Đông bởi trước đó họ luôn miệng lưỡicho rằng họ trổi dậy ôn hoà [9]. Nhưng từng bước tằm ăn dâu, từngbước đi trong thế cờ vây, nhẹ nhàng nhưng vô cùng cẩn trọng, đối thủbị bao vây, và gạo đã “gần” thành cơm trong vấn đề Biển Đông. Nhìnlại, các cơ quan tình báo hàng đầu của Hoa Kỳ chắc cũng không ngờđược mình đã lầm, như Pillsbury đã chính thức công nhận.

Chưa hết. Trong khi thế giới tập trung mọi mắt vào sự dàntrận công khai của họ trên Biển Đông trong những ngày qua thì Trung Quốclại kích tây: sửa soạn mọi điều kiện cần thiết để xiết chặt hầu bao của cácquốc gia trung và hạ nguồn sông Mekong, trong đó có 60 triệu người sống nhờ vàonó. Sông Mekong giúp sản xuất 40 phần trăm vựa lúa của Việt Nam, và lànguồn cung cấp ẩm thực và chất đạm cần thiết cho bao triệu người dânViệt [10]. Thế nhưng trong vòng 50 năm tới, các nền kinh tế của hạnguồn sông Mekong sẽ bị thâm thụt 7.3 tỷ đô la, trong đó Việt Nam vàCam Bốt sẽ chịu thiệt thòi nhất.

Theo Elliot Brennan thì điều khiển được lượng nướcchảy dọc sông Mekong có nghĩa là kiểm soát được thực phẩm của hàngtriệu người đang dựa vào mạch sống mà nó mang lại. Trong 11 dự ánđập nước điện hiện nay có hơn một nửa có bàn tay Trung Quốc nhúngvào, với dung lượng dự trù hơn 15000 MW. Các đập nước này có thể lưutrữ 23 tỷ khối nước, chiếm 27 phần trăm lượng nước chảy của sông nàygiữa Trung Quốc và Thái Lan. Trung Quốc có ưu thế của thượng nguồnsông Mekong, lại sử dụng tối đa lợi thế đó bất kể các quốc gia trunghay hạ nguồn ra sao. Họ xem như thế cờ Dominoes. Khi muốn, họ có thểxả nước ở một hay vài đập mà không cần thông báo trước. Các kênhđập ở dưới khi biết phải tìm cách xả nước cấp bách qua các ngãđập tràn, mặc dầu làm như thế sẽ ảnh hưởng đến nguồn điện lực,nhưng không có cách nào khác. Cách xả nước như thế có nguy cơ gây lụtlội dưới hạ nguồn hoặc làm hư hại các thành đập. Điều này đã xảyra và các đập của Trung Quốc ít hoặc không hề báo động cho các đậpphía dưới, như tại Lào.

Thêm vào đó, dự án có tên “gieo mây” (cloud seeding)của Trung Quốc tại Tianhe dự trù tăng lượng thu hoạch nước mưa lên 10tỷ khối nước, chiếm 7 phần trăm số lượng tiêu dùng cho dân số TrungQuốc. Lượng nước này có thể được tiếp liệu vào sông Mekong và cácnhánh sông khác tại Trung Quốc. Điều đó có nghĩa là Trung Quốc sẽsử dụng để trừng phạt, chế tài hay cảnh cáo các nước hạ nguồn khicần. Hoạ vô đơn chí: 70 phần trăm các sông và rạch của Trung Quốc bịô nhiễm môi trường trầm trọng, cho nên các nước hạ nguồn sẽ lãnh đủ.

Bằng cách phá đảo nhỏ, gềnh và đá trong và dọc bờsông, Trung Quốc đã làm rộng các nhánh sông để thuyền bè của họ đilại dễ dàng. Họ đã biến sông Mekong thành một ác mộng chiến lược.Ủy ban Sông Mekong, thành lập năm 1995 để giải quyết các tranh chấpnày, nhưng thái độ của Trung Quốc là câu giờ, hống hách, trịchthượng, “cách của tôi, còn không xin miễn”. Họ tự lập ra một cơ quanmới có tên Hợp tác Lancang Mekong, và sử dụng củ cà rốt vào thángBa năm 2016 bằng cách xả nước cho các quốc gia hạ nguồn đang bị hạnhán. Lấy tên là hợp tác, nhưng Brennan cho rằng nó là tiền đề đểgiải quyết tranh chấp, không phải hợp tác.

Sức mạnh của chính nghĩa.

Quyền lực, khi được dùng cho việc chính nghĩa, sẽmang lại những ảnh hưởng tích cực vào mọi mặt xã hội; ngược lại,khi có quá nhiều quyền lực trong tay, lại lọt vào bàn tay của nhữngkẻ độc tài, xảo trá, thì mức tai hại của nó vô cùng khủng khiếp.

Biển của Việt Nam đang bị bao vây như thế, sông thì cónguy cơ bị điều khiển như nắm yết hầu, trong khi sản xuất của ViệtNam có thể sẽ không cạnh tranh nỗi với hàng hoá Trung Quốc trong mộthai thập niên tới nếu Việt Nam không chuẩn bị kỹ càng, trong khi đóTrung Quốc đã chuẩn bị tối hảo cho cuộc Cách mạng Công nghệ Bốnnày.

Người Việt và nước Việt sẽ ra sao trong hai đến bathập niên tới?

Đến lúc đó Trung Quốc thật ra không cần xâm chiếmViệt Nam nữa. Họ đã nắm gần như mọi yết hầu của dân tộc. Cuộc thựcdân đế quốc kỳ này sẽ không giống như những lần trước. Trung Quốcmuốn xây dựng một trật tự thế giới mới có lợi cho họ, thay thếtrật tự thế giới tự do mà Hoa Kỳ lãnh đạo hiện nay. Một khi họ đãđủ mạnh về quân sự, kinh tế, khoa học kỹ thuật, và nhất là chínhtrị, các nước láng giềng dù có độc lập và chủ quyền trên giấy tờthì cũng không có tự chủ tự quyết trên thực tế. Họ phải kính trọngvà nghe theo Trung Quốc cho một số chính sách nào đó, chẳng hạn. Cóthể các lãnh đạo quốc gia phải được sự chấp thuận của Bắc Kinh, hayphải nghe theo chỉ thị của Bắc Kinh, như mô hình Hồng Kông hiện nay,chẳng hạn. Theo tôi, đây là một hình thức đô hộ kiểu mới của đếquốc trong thế kỷ 21 nếu tiếp tục cái đà hiện nay.

Trước áp lực từ xã hội trong những ngày qua, ông Nguyễn XuânPhúc đã nhượng bộ rằng chính phủ đã lắng nghe ý kiến của người dân và sẽ xétlại thời hạn cho thuê của luật Đặc Khu (cho ba địa điểm Vân Đồn, Bắc VânPhong và Phú Quốc) cho thích hợp hơn, không còn 99 năm như dự trù nữa, trênbáo Tuổi Trẻ. Không cần đến 99 năm, 50 năm hay 30 năm thôi cũng đủ để thayđổi mọi vấn đề. Chưa biết người sẽ mướn các đặc khu này là ai (mặcdầu dân chúng đều tỏ vẻ biết rõ) và sẽ sử dụng nó như thế nào, có đưađến sự huỷ hoại môi trường như Formosa không, hay những hiểm hoạ khác mà nhànước Việt Nam hiện nay chưa rõ hay rõ nhưng chưa phổ biến thông tin này chongười dân. Tuy nhiên các kẻ hở của bộ luật này, do cố tình hay ngâythơ, sẽ đưa đến những hậu quả vô cùng to lớn và khôn lường. Dù gì đinữa, đây rõ ràng là sự tính toán của một số phe cánh quyền lợi với nhau màngười dân không hề biết cho đến khi quốc hội Việt Nam sắp thông qua....

Nếu là Trung Quốc và một số phe nhóm quyền lợi ViệtNam đứng đằng sau các dự án và luật đặc khu này thì rõ ràng nó nằmtrong thế cờ vây của họ. Có được ba đặc khu này, nó có thể giúp chonước cờ vây của Trung Quốc đạt được mục tiêu bá chủ của họ dễ dàngvà nhanh chóng hơn, vì nó đều có một số vị thế chiến lược quantrọng. Nhưng nếu không có ba đặc khu này, giấc mộng bá quyền củaTrung Quốc vẫn không thay đổi. Việt Nam vẫn bị Trung Quốc bọc ép từthế cờ Dominoes của sông Mekong bên hướng tây và Hoàng Sa Trường Sa củaBiển Đông ở hướng đông, cũng như các căn cứ quân sự họ đang xây dựngtrên Ấn Độ Dương.

Số phận của dân tộc Việt Nam như cá nằm trên thớt,nhưng họ vẫn dửng dưng. Kể cũng lạ. Có thể người ta đã quen với kẻlạ!

Nói như thế không có nghĩa là vô vọng. Chúng ta cònhy vọng nếu đồng lòng. Tuy nhiên Việt Nam chỉ còn 10 đến 20 năm để xâydựng sức mạnh dân tộc hầu vượt qua được cơn quốc nạn nguy biến này.Nếu không chuẩn bị bây giờ thì e rằng mọi sự sẽ trễ. Nhà nước ViệtNam đã làm gì bấy lâu nay, đã suy tính đường đi nước bước của TrungQuốc như thế nào, và đã có chiến lược nào để chuẩn bị đối phótrong trận thế này? Trong mọi tình huống, người dân là sức mạnh làsức sống của dân tộc, nhưng nhà nước Việt Nam đã có những động tháinào trong việc trang bị cho dân và cùng với dân tìm ra những biệnpháp thích hợp ngăn chặng thế cờ vây này, thay vì cứ tiếp tục coidân như cỏ rác và đàn áp những người có lòng với đất nước dân tộc!

Đây là cơ hội sống còn để tìm giải pháp khó khănnhưng cần thiết cho quốc gia. Việt Nam cần phải cải tổ toàn diện.Việt Nam không thiếu nhân tài, không thiếu lòng yêu nước, nhưng thiếulãnh đạo sáng suốt, trong sạch và có tầm nhìn. Lãnh đạo sáng suốtphải bắt đầu bằng tinh thần biết lắng nghe. Bước đầu tiên và quantrọng nhất là chấp nhận các tiếng nói khác biệt để tìm ra lẽphải. Không ai được độc quyền về lẽ phải. Cùng nhau, những trái timvà khối óc Việt Nam, như các thế hệ cha ông của chúng ta đã từnglàm trong hai ngàn năm qua, sẽ tìm ra phương cách xây dựng lại sứcmạnh dân tộc để ngăn cản hiểm hoạ và các bước tiến thâm độc củaphương Bắc.

Phạm Phú Khải

08/06/2018

*

Tài liệu tham khảo:

1.. Michael Pillsbury, “The Hundred Year Marathon”, HenryHolt and Company, February 2015.

2. Tìm đọc “Chính Đề Việt Nam” của ông Ngô Đình Nhu. Ônglà người nhìn rất rõ và nhấn mạnh đến nhu cầu phát triển đất nướcbằng khoa học kỹ thuật và tư tưởng, đặc biệt là cách làm việc cótổ chức và khoa học.

3. Elsa B. Kania, “Artificial Intelligence and ChinesePower”, Foreign Affairs, 5 December 2017.

4. Philip Ewing, “Gates: French cyber spies target U.S.”,Politico, 22 May 2014.

5. David Brewster, “China’s new network of Indian Oceanbases”, Lowy Institute, 30 January 2018.

6. David Brewster, “China’s play for military bases inthe eastern Indian Ocean”, Lowy Institute, 15 May 2018..

7. Anne-Marie Brady, “China's undeclared foreign policy atthe poles”, Lowy Institute, 30 May 2017.

8. Morris Jones, “The Moon is still strategic”,Lowy Institute, 24 May 2018.

9. Robert Haddick, “Salami Slicing in the South China Sea”,Foreign Policy, 3 August 2012.

10. Elliot Brennan, “China eyes its next prize – theMekong”, Lowy Institute, June May 2018.